RUINAS DA IGREXA DE SAN PEDRO APOSTOL - POLVORANCA - LEGANÉS

 RUINAS DA IGREXA DE SAN PEDRO

POLVORANCA

LEGANÉS

Historia:
     A existencia de Polvoranca remóntase á época medieval, aínda que non existe unha constancia oficial da súa creación. En 1575, o Conde de Orgaz vendeu as súas posesións ao licenciado De León e a súa esposa Ana de Ossorio.

      A partir de aí creouse o morgado de Polvoranca, que se atopaba a media legua de Leganés.

        En 1655 levantouse a Igrexa de San Pedro, de estilo barroco, sobre os cimentos dunha antiga ermida baixomedieval. Nesa época, a poboación total situábase ao redor de 300 veciños.

Descrición:
     A igrexa de San Pedro foi levantada polos arquitectos Francisco de Amora e o seu sobriño Juan Gómez de Amora. Está construída en ladrillo, sobre zócalo de perpiaño.

      Presenta planta de cruz latina, dunha soa nave, con capelas laterais, e cóbrese con bóveda de canón encamonada. Baixo o edificio existe unha cripta sepulcral.

     Xunto ás ruínas desta igrexa atópanse os restos do antigo pobo de Polvoranca, igualmente en abandono e sen protección. 

      Segundo os informes derivados das prospeccións arqueolóxicas realizadas nos anos 1999 e 2000 para a construción do barrio de Arroyo Culebro (Plan Parcial 5 de Leganés), é probable a existencia de restos altoimperiales e hispanovisigodos neste lugar.

Estado de conservación:
     Colapso parcial do inmoble: derrube ao lado do Evanxeo, parte do cruceiro, o campanario e gran parte da cuberta. Os restos aínda en pé atópanse en estado de ruína avanzada: os muros, cubertas e paramentos presentan multitude de agrietamientos, filtracións e superficies bombeadas. A fachada da porta de acceso principal presenta vencemento cara ao exterior.

       O inmoble e parte dos restos de Polvoranca están rodeados por un aramado para evitar o acceso, aínda que en varios puntos está danada e a porta atópase aberta (sen cadeado ou fechadura), o que fai o conxunto máis vulnerable ás substraccions

MAPA

 

  Fotos: Francisco Torres

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE POMAR - A PARADELA - SAN XOÁN DE TABAGÓN - O ROSAL

PETO DE POMAR

A PARADELA

SAN XOÁN DE TABAGÓN

O ROSAL

    Petos de Ánimas
     Os petos de ánimas son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción das ánimas; non deixa de falarnos das ideas moi profundas na mentalidade galega sobre a vida e a morte.

     Afirman os historiadores e etnógrafos que o peto de ánimas xorde despois do século XVI, na situación político-relixiosa da Contrarreforma, é entón cando aparece a idea do Purgatorio.

Segundo Castelao:
     "A nova devoción suprímeo a idea de castigo eterno".

      A mediados do século XVII, Galicia xa deixara de pensar no Inferno para que se entregue de cheo a idea do Purgatorio, do que os seus mortos queridos podían salvarse a forza de oracións e boas obras.

     A finalidade destes elementos populares é a de ofrecer ofrendas de todo tipo (flores, cera, patacas, maíz, pan, aceite ...), ás ánimas que non atopan descanso no Purgatorio, para que alcancen a felicidade no Ceo; unha vez liberadas intercederán por quen fixo a ofrenda, e daban diñeiro para que o cura o administre e dixese misas polos defuntos.

     Os retablos das ánimas, os petos en que se pide a esmola durante a misa e as obras de cantería son manifestacións de culto ás ánimas.

     O estilo artístico , de cantería defínese como "popular"; os devotos coñecían perfectamente as formas e cores que querían e non lle pedían ao canteiro artesan outra cousa que facer a obra encargada coa súa mellor habilidade.

   Os petos unen arquitectura e escultura, e a súa estrutura divídese en tres partes:
- Estructura arquitectónica básica.
- Unha cavidade similar a unha capeliña que ocupa o eixe central e superior (buqueira).
- Unha cavidad case sempre na base da capeliña, tapada cunha lámina de ferro e un buraco para meter as ofrendas (Alxibeira).

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

CAPELA DE SANTA MARIÑA - A CASANOVA - AMARANTE - MASIDE

 CAPELA DE SANTA MARIÑA

A CASANOVA

AMARANTE

MASIDE

A Casanova
     A Casanova é un lugar da parroquia de Amarante no concello ourensán de Maside na comarca do Carballiño.

     Tiña 35 habitantes no ano 2012 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 16 eran homes e 19 mulleres.

Amarante
      Santa María de Amarante é unha parroquia do concello de Maside na comarca do Carballiño, na provincia de Ourense.

     No ano 2007 tiña 745 habitantes (354 homes e 391 mulleres), nove menos ca en 2006.

Lugares de Amarante
      O Agro de Quinta, A Aldeíña, A Casanova, Corzos, Dacón, Fonteboa, A Fontela, Gulfar, Pousada, Santián

Comarca do Carballiño
      A comarca do Carballiño é unha comarca galega situada na provincia de Ourense.

      Toma o nome da súa vila principal. Pertencen a ela os concellos de San Amaro, Beariz, Boborás, O Carballiño, San Cristovo de Cea, O Irixo, Maside, Piñor e Punxín.

Poboación
      No ano 2020 tiña 26.443 habitantes, deles 13.896 eran mulleres e 12.547 homes. 

 MAPA

 

 

XOAN ARCO DA VELLA

PETO EN CAMPOS - CAMPOS - VILA NOVA DE CERVEIRA

  PETO EN CAMPOS

CAMPOS

VILA NOVA DE CERVEIRA

   Peto de ánimas
     Os petos de ánimas atópanse en camiños e encrucilladas de toda Galicia e son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción polas ánimas. Tódolos construídos con anterioridade a 1901 son bens de interese cultural.

Significado
     O seu significado vén da crenza na continuidade da alma despois da morte e da existencia dun paso intermedio para chegar ao ceo, onde se redimen os pecados e faltas cometidas en vida (o purgatorio), moi arraigada na mentalidade popular galega.

     Dentro das construcións populares, os petos de ánimas son os que evidencian a importancia do purgatorio. A finalidade destes elementos populares é que os vivos poidan ofrecer esmolas para a salvación das almas en pena que non encontran descanso no purgatorio, e así alcancen a felicidade no ceo.Unha vez liberadas, intercederán por quen fixo a ofrenda. Por tanto, trátase de procurar a salvación dos mortos pero tamén de se asegurar a propia.

     Moitos deles foron construídos pola devoción dun fregués ou polos veciños dun lugar. Son moi curiosas as advertencias que se fan no seu nome.

     Por exemplo, no de Famelga de Aguasantas (Cerdedo-Cotobade) lese textualmente: "Un alma tienes y no más, si la pierdes qué harás...". Tamén se invita a recordar os antepasados: "Ave María Purísima. Acordaos de las ánimas de vuestros padres o abuelos o tíos o parientes o amigos". E, noutra parte do oratorio, apréciase esta inscrición: "Rogade por nos, Señor, E socorrenos cos vosos sufraxios que nos pediremos por vos".

Orixe
     As almas do purgatorio que son a meirande devoción galega, despois dos santos, de Cristo e da Nai; e, aínda que o culto teña a súa raizame no cerne mesmo do espírito galego, as mostras que se conservan son serodias.

     A idea do purgatorio, aumentada e revitalizada a partir do Concilio de Trento (século XVI), fixo que se desenvolvese a práctica da construción destes monumentos populares cunha determinada iconografía. Pero segundo parece, en Galicia é no século XVIII cando se fan a maior parte destes monumentos dedicados ás ánimas; e os máis antigos conservados corresponden ao século XVII.

Localización e dimensións
     As encrucilladas aínda inspiran temor aos naturais do país, e a súa causa está en que pervive nas crenzas actuais consideralas como lugar que fora destinado ao enterramento, especialmente dos apartados da comunidade cristiá. De aí a crenza de que polas mesmas vaguen durante a noite as almas dos condenados.

     Tanto a súa dimensión como iconografía son variadas, polo que é difícil establecer unha morfoloxía xeral, aínda que si se pode indicar que o corpo central do peto está composto por unha cavidade na que normalmente se representa ás ánimas no purgatorio, en relevo ou pintura, e un peto ou hucha para botar as esmolas. Estes elementos veñen a maioría das veces acompañados doutros secundarios: cornixas, pilastras, portiña de ferro etc.

O culto aos petos de ánimas
     Tamén é habitual que, ao pasar por diante do peto, se rece unha oración polas benditas ánimas para que poidan saír do purgatorio.

     Tamén se lles agradece algún favor feito, porque acostuman a axudar aos vivos.

     Pídeselles axuda para solucionar algún problema e colócanselles flores no seu recordo.

     Ás ánimas, sobre todo, ténselles respecto. 

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

EIRA DE COSTANZA - COSTANZA - GARABÁS - MASIDE

 EIRA DE COSTANZA

COSTANZA

GARABÁS

MASIDE

 Costanza
       Costanza é un lugar da parroquia de Garabás no concello ourensán de Maside na comarca do Carballiño.

       Tiña 34 habitantes no ano 2012 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 13 eran homes e 21 mulleres.

Garabás
         San Pedro de Garabás é unha parroquia do concello de Maside na comarca do Carballiño, na provincia de Ourense.

     No ano 2021 tiña 406 habitantes, deles 199 eran homes e 207 mulleres.

Lugares de Garabás
   O Bolo, Bouzas, Canedo, A Carreira, Costanza, A Eirexa, Faquín, Garabás, A Lamasaída, Mundín, A Pena de Abaixo, A Pena de Arriba, Requeixo, Sueirexa

Comarca do Carballiño
         A comarca do Carballiño é unha comarca galega situada na provincia de Ourense. 

       Toma o nome da súa vila principal. 

      Pertencen a ela os concellos de San Amaro, Beariz, Boborás, O Carballiño, San Cristovo de Cea, O Irixo, Maside, Piñor e Punxín. 

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA