FOXO DE LOBO DE ESTACAS - BUSTELOS - CHAN DA ANDURIÑA - FORNELOS DE MONTES

FOXO DE LOBO DE ESTACAS

CHAN DA ANDURIÑA

BUSTELOS

ESTACAS

FORNELOS DE MONTES 

     Na parroquia de Estacas, no lugar de Bustelos ( na Chan da Anduriña), no cumio da costa do Alén, atopamos un foxo dos lobos moi particular, xa que é un FOXO DÚPLICE, ÚNICO EN EUROPA.

Coordenadas: 
     42°17’53.98″N   8°25’10.50″O  / 42.2983 N, -8.41957 O

Propietario do Lugar: 
     Comunidade de Montes de Estacas

     Esta zona do Suído, reúne as condicións óptimas para a gandeiria extensiva (aínda hoxe en producción). Por iso, os seus antigos poboadores construiron este “foxo”  coa idea de protexer o seu gando  previndo o ataque do lobo.

     O foxo do lobo é unha trampa ancestral para a captura do lobo e de outras “alimañas” como se decía.

     Hai varias tipoloxías, sendo a de converxencia a máis común.

     A trampa consistía en dúas longas paredes (sebes) de manpostería seca , que se ían pechando ata un pozo circular de tres ou máis metros de ancho . Este pozo tiña unha pequena entrada por onde pasaba o lobo, e que logo se pechaba para que non saira.

     Chegado o momento, convocábanse aos veciños, que se reunían e ian ao monte , montando barullo e levaban pouco a pouco ao lobo a entrar entre as sebes, fecendo que se adentrase na trampa…

     ” Cando o animal chegaba ao corredor, saian os nenos dos seus escodedoiros e espantábano tirándolle  pedras; o lobo ía así a cair no pozo. Unha vez dentro era rematado”.

     Mentras uns ‘corrían ó lobo’, outros ‘gardaban as cancelas’ ( pequenas portas que hai nas paredes, polas que atravesan camiños) para que non fuxise por elas.

Estacas
     Santa María das Estacas é unha parroquia que se localiza no concello pontevedrés de Fornelos de Montes na comarca de Vigo.

     Segundo o IGE en 2014 tiña 141 habitantes (65 homes e 76 mulleres), 25 menos ca en 2004 (94 mulleres e 72 homes) e 48 menos ca en 1999 Ten tres entidades de poboación.

Lugares das Estacas 
     Bustelos, Os Campeliños, Couñago, As Estacas 

MAPA

SÍGUENOS:

Facebook

XOAN ARCO DA VELLA  

O PARAISO EXISTE  

Twitter

XOAN ARCO DA VELLA

Pinterest

XOAN ARCO DA VELLA 

Google+

XOAN ARCO DA VELLA

Instagram

XOAN ARCO DA VELLA 

YouTube

XOAN ARCO DA VELLA

Fuente: Concello de Fornelos de Montes

Fotos: Rosana Comesaña

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE TATE - TATE - SAN CIBRÁN DE RIBARTEME - AS NEVES

PETO DE TATE

TATE

SAN CIBRÁN DE RIBARTEME

AS NEVES

Petos de Ánimas
     Os petos de ánimas son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción das ánimas; non deixa de falarnos das ideas moi profundas na mentalidade galega sobre a vida e a morte.

     Afirman os historiadores e etnógrafos que o peto de ánimas xorde despois do século XVI, na situación político-relixiosa da Contrarreforma, é entón cando aparece a idea do Purgatorio.

Segundo Castelao:
     "A nova devoción suprímeo a idea de castigo eterno".

     A mediados do século XVII, Galicia xa deixara de pensar no Inferno para que se entregue de cheo a idea do Purgatorio, do que os seus mortos queridos podían salvarse a forza de oracións e boas obras.

     A finalidade destes elementos populares é a de ofrecer ofrendas de todo tipo (flores, cera, patacas, maíz, pan, aceite ...), ás ánimas que non atopan descanso no Purgatorio, para que alcancen a felicidade no Ceo; unha vez liberadas intercederán por quen fixo a ofrenda, e daban diñeiro para que o cura o administre e dixese misas polos defuntos.

     Os retablos das ánimas, os petos en que se pide a esmola durante a misa e as obras de cantería son manifestacións de culto ás ánimas.

O estilo artístico , de cantería defínese como "popular"; os devotos coñecían perfectamente as formas e cores que querían e non lle pedían ao canteiro artesan outra cousa que facer a obra encargada coa súa mellor habilidade.

     Os petos unen arquitectura e escultura, e a súa estrutura divídese en tres partes:

- Estructura arquitectónica básica.
- Unha cavidade similar a unha capeliña que ocupa o eixe central e superior (buqueira).
- Unha cavidad case sempre na base da capeliña, tapada cunha lámina de ferro e un buraco para meter as ofrendas (Alxibeira).

MAPA

SÍGUENOS:

Facebook

XOAN ARCO DA VELLA  

O PARAISO EXISTE  

Twitter

XOAN ARCO DA VELLA

Pinterest

XOAN ARCO DA VELLA 

Google+

XOAN ARCO DA VELLA

Instagram

XOAN ARCO DA VELLA 

YouTube

XOAN ARCO DA VELLA

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE SAN FINS - A ALDEA - CERDEIRA - AS NEVES

 PETO DE SAN FINS

A ALDEA

CEDEIRA

AS NEVES

Peto de ánimas
     Os petos de ánimas atópanse en camiños e encrucilladas de toda Galicia e son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción polas ánimas.

     Tódolos construídos con anterioridade a 1901 son bens de interese cultural.

Significado
     O seu significado vén da crenza na continuidade da alma despois da morte e da existencia dun paso intermedio para chegar ao ceo, onde se redimen os pecados e faltas cometidas en vida (o purgatorio), moi arraigada na mentalidade popular galega.

     Dentro das construcións populares, os petos de ánimas son os que evidencian a importancia do purgatorio. A finalidade destes elementos populares é que os vivos poidan ofrecer esmolas para a salvación das almas en pena que non encontran descanso no purgatorio, e así alcancen a felicidade no ceo.

     Unha vez liberadas, intercederán por quen fixo a ofrenda. Por tanto, trátase de procurar a salvación dos mortos pero tamén de se asegurar a propia.

     Moitos deles foron construídos pola devoción dun fregués ou polos veciños dun lugar. Son moi curiosas as advertencias que se fan no seu nome.

     Por exemplo, no de Famelga de Aguasantas (Cerdedo-Cotobade) lese textualmente: "Un alma tienes y no más, si la pierdes qué harás...". Tamén se invita a recordar os antepasados: "Ave María Purísima. Acordaos de las ánimas de vuestros padres o abuelos o tíos o parientes o amigos". E, noutra parte do oratorio, apréciase esta inscrición: "Rogade por nos, Señor, E socorrenos cos vosos sufragios que nos pediremos por vos".

Orixe
     As almas do purgatorio que son a meirande devoción galega, despois dos santos, de Cristo e da Nai; e, aínda que o culto teña a súa raizame no cerne mesmo do espírito galego, as mostras que se conservan son serodias.

     A idea do purgatorio, aumentada e revitalizada a partir do Concilio de Trento (século XVI), fixo que se desenvolvese a práctica da construción destes monumentos populares cunha determinada iconografía. Pero segundo parece, en Galicia é no século XVIII cando se fan a maior parte destes monumentos dedicados ás ánimas; e os máis antigos conservados corresponden ao século XVII.

Localización e dimensións
     As encrucilladas aínda inspiran temor aos naturais do país, e a súa causa está en que pervive nas crenzas actuais consideralas como lugar que fora destinado ao enterramento, especialmente dos apartados da comunidade cristiá.

     De aí a crenza de que polas mesmas vaguen durante a noite as almas dos condenados.

     Tanto a súa dimensión como iconografía son variadas, polo que é difícil establecer unha morfoloxía xeral, aínda que si se pode indicar que o corpo central do peto está composto por unha cavidade na que normalmente se representa ás ánimas no purgatorio, en relevo ou pintura, e un peto ou hucha para botar as esmolas. Estes elementos veñen a maioría das veces acompañados doutros secundarios: cornixas, pilastras, portiña de ferro etc.

O culto aos petos de ánimas
     Tamén é habitual que, ao pasar por diante do peto, se rece unha oración polas benditas ánimas para que poidan saír do purgatorio. Tamén se lles agradece algún favor feito, porque acostuman a axudar aos vivos.

     Pídeselles axuda para solucionar algún problema e colócanselles flores no seu recordo. Ás ánimas, sobre todo, ténselles respecto.

MAPA

SÍGUENOS:

Facebook

XOAN ARCO DA VELLA  

O PARAISO EXISTE  

Twitter

XOAN ARCO DA VELLA

Pinterest

XOAN ARCO DA VELLA 

Google+

XOAN ARCO DA VELLA

Instagram

XOAN ARCO DA VELLA 

YouTube

XOAN ARCO DA VELLA

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE CURRELOS - CURRELOS - A LAMOSA - COVELO

PETO DE CURRELOS

CURRELOS

A LAMOSA

COVELO

Petos de ánimas
   Chámanse petos de ánimas a unha das manifestacións materiais do culto aos mortos e son, xeneralmente, sinxelos monumentos de piedade popular asociados á idea do purgatorio.

    En Galicia é frecuente atopalos en camiños, encrucilladas, atrios de igrexas, etc.

     Os historiadores e etnógrafos sitúan a súa aparición a partir da Contrarreforma, datándose os máis antigos no século XVII, aínda que non sería ata o século XVIII cando se constrúan con máis profusión.

     A súa finalidade é a de ofrecer esmolas de todo tipo ás ánimas do Purgatorio, sendo o seu castigo temporal e podendo así alcanzar o Ceo.

     En compensación, unha vez liberadas intercederán por quenes realizaron as ofrendas.

     As esmolas non eran de carácter estrictamente monetarias, tamén podía tratarse de produtos agrícolas.

     Os petos de ánimas adoitan estar construídos en pedra cunha cruz no alto, polo xeral con imaxes das ánimas no lume do purgatorio e unha figura que as vela (santo, rei ou bispo).

     Na parte frontal aparece un peto para depositar a esmola e protexido cunha reixa ou un cristal.

Algúns levan lendas do tipo:
     Un alma tes e non máis, si a pérdes que farás...

MAPA

SÍGUENOS:

Facebook

XOAN ARCO DA VELLA  

O PARAISO EXISTE  

Twitter

XOAN ARCO DA VELLA

Pinterest

XOAN ARCO DA VELLA 

Google+

XOAN ARCO DA VELLA

Instagram

XOAN ARCO DA VELLA 

YouTube

XOAN ARCO DA VELLA

XOAN ARCO DA VELLA

MUIÑO DO VAZQUEZ - PRESA DE ABAIXO - A INSUA - PONTE CALDELAS

MUIÑO DO VAZQUEZ

PRESA DE ABAIXO

A INSUA

PONTE CALDELAS

     A Presa de Arriba e de Abaixo na parroquia de A Insua xa aperecen reflexadas en documentos do ano 1660.

     Estas levadas ou mellor dito duas presas de regadio, porque asi se coñecen como Presa de Arriba e Presa de Abaixo recolle as augas do Río verdugo en Ponte Caldelas a altura de O Balneario e leva  auga por toda a parroquia de A Insua.

     Son mais de 4 km de canales que garantízan durante todo o ano regadio e fan funcionar un numero importantes de muiños.

     Destas dúas presas de regadio que ten a parroquia de A Insua, Presa de arriba e Presa de Abaixo, neste momento só a Presa de Arriba continua funcionando.

     Ao longo destas presas atopamos un total de 12 muiños, 10 na Presa de Abaixo e 2 na Presa de Arriba.

PRESA DE ABAIXO
Muiño do Pereira
Muiño dás Laxiñas
Muiño dás Mangarelas
Muiño de Xustans
Muiño do Artelo
Muiño de Patricio
Muiño do Coio
Muiño de Agustin
Muiño do Lagoeiro
Muiño do Vazquez
Muiño de Xesus do Andeano

PRESA DE ARRIBA
Muiño de Outeiro
Muiño dá Horta

     Hoxe en día moitos deles xa non teñen acceso, e outros estan en ruínas, a falta dá ganderia ou traballo dás terras, o abandono do rural tenden a desaparicion.

     E unha magoa que unha obra hidraulica tan importante como esta non se teña a ben consevar, de seguro seria unha mostra dá sostenivilidade do medio natural que os nosos antepasados por necesidade foron quen de inxeniar.

     Por outra parte quero agradecer a Rosana Comesaña a axuda para poder realizar este traballo sen ela seria imposible, GRAZAS.

A Insua
     Santa Mariña dá Insua é unha parroquia que se localiza non concello pontevedrés de Ponte Caldelas.

     Segundo ou IGE en 2016 tiña 895 habitantes (455 mulleres e 440 homes), distribuídos en 7 entidades de poboación, ou que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tinga 1156 habitantes.

Lugares da Insua
     A Insua, A Roca, Chaín, Covelo, Rebordelo, Rego do Vargo, Silvoso.

MAPA

SÍGUENOS:

Facebook

XOAN ARCO DA VELLA  

O PARAISO EXISTE  

Twitter

XOAN ARCO DA VELLA

Pinterest

XOAN ARCO DA VELLA 

Google+

XOAN ARCO DA VELLA

Instagram

XOAN ARCO DA VELLA 

YouTube

XOAN ARCO DA VELLA

Fotos: Rosana Comesaña

XOAN ARCO DA VELLA