Petos de Ánimas Os petos de ánimas son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción das ánimas; non deixa de falarnos das ideas moi profundas na mentalidade galega sobre a vida e a morte.
Afirman os historiadores e etnógrafos que o peto de ánimas xorde despois do século XVI, na situación político-relixiosa da Contrarreforma, é entón cando aparece a idea do Purgatorio.
Segundo Castelao: "A nova devoción suprímeo a idea de castigo eterno".
A mediados do século XVII, Galicia xa deixara de pensar no Inferno para que se entregue de cheo a idea do Purgatorio, do que os seus mortos queridos podían salvarse a forza de oracións e boas obras.
A finalidade destes elementos populares é a de ofrecer ofrendas de todo tipo (flores, cera, patacas, maíz, pan, aceite ...), ás ánimas que non atopan descanso no Purgatorio, para que alcancen a felicidade no Ceo; unha vez liberadas intercederán por quen fixo a ofrenda, e daban diñeiro para que o cura o administre e dixese misas polos defuntos.
Os retablos das ánimas, os petos en que se pide a esmola durante a misa e as obras de cantería son manifestacións de culto ás ánimas.
O estilo artístico , de cantería defínese como "popular"; os devotos coñecían perfectamente as formas e cores que querían e non lle pedían ao canteiro artesan outra cousa que facer a obra encargada coa súa mellor habilidade.
Os petos unen arquitectura e escultura, e a súa estrutura divídese en tres partes:
- Estructura arquitectónica básica. - Unha cavidade similar a unha capeliña que ocupa o eixe central e superior (buqueira). - Unha cavidad case sempre na base da capeliña, tapada cunha lámina de ferro e un buraco para meter as ofrendas (Alxibeira).
Os petos de ánimas, os cruceiros e os hórreos son os tres referentes do que poderiamos chamar os monumentos de arte menor da arquitectura rural de Galicia.
Para a arte maior deixamos as igrexas, muiños, pazos e outras construcións de carácter civil ou militar como torreóns, murallas, etc.
Polos montes e vales do sur de Galicia e do norte de Portugal, topámosnos/topámonos con frecuencia con estas encantadoras expresións da arte rural.
Hoxe adicámoslle a nosa atención aos petos de ánimas e pequenos monumentos piadosos que ao longo dos séculos, sobre todo a partir do XVII han ir xurdindo en pobos e aldeas.
Os petos de ánimas son esas pequenas capillitas que se atopan polo xeral nos camiños e encrucilladas para honrar ás ánimas que esperan a súa liberación no purgatorio en cuxa hucha ou peto depositan os fieis as súas esmolas para financiar as misas que axuden a levalos ao ceo onde, xa na gloria, intercederán polos seus benefactores.
Estes sinxelos monumentos obra dos canteiros locais, adoitan estar decorados cunha representación das pobre ánimas mergulladas en linguas de lume e en actitude suplicante, cara seu intercesor que adoita ser un santo, San Antonio, por exemplo, un bispo ou a Virxe do Carmen, entre outros.
Tamén se atopan, sobre todo en Portugal, construcións deste tipo, pero non adicadas ás ánimas do purgatorio senón a unha devoción en particular, sendo bastantes frecuentes as relacionadas con Cristo cruficado.
En Fornelos, que significa hornacina en galego, teñen unha dedicada a San Lorenzo.
Este ano 2020 a Asociación de amigos e amigas do Camiño Portugués, acordou por unanimidade conceder a súa medalla de Ouro o Sr. Roman Rodríguez, conselleiro de Cultura, Educación e Universidade da Xunta de Galicia, entro os méritos valorados para conceder este galardón esta o apoio os diferentes itinerarios do Camiño de Santiago en especial o Camiño Portugués, así como o apoio a construción da ampliación do albergue de peregrinos de Pontevedra co novo edificio coñecido xa como edificio As Camelias.
O acto de entrega foi no Liceo Casino de Pontevedra, acto o que asistiu unha ampla representación das institucións pontevedresas como tamén de colectivos sociais e culturais relacionados co camiño en Galicia e Portugal, úxolle nota musical o gaiteiro Pontevedres Óscar Íbañez.
O conselleiro de Cultura, Educación e Universidade, o Sr. Roman Rodríguez, agradeceu a concesión de esta distinción, e manifestou que o Camiño non sería o mesmo sen os hospitaleiros e hospitaleiras que poñen cara o camiño e son quen de facer que as dimensións do Camiño esten os altos niveis actuais.
O conselleiro manifestou tamén o papel da Asociación de Amigos do Camiño Portugués, que preside Tino lores, nestes tempos de incertidume, para todos e para o Camiño.
O conselleiro expresou a súa gratitude aos membros deste colectivo, cuxo labor a prol da peregrinación xacobea sinalou, "Sen aliados como vós o Camiño non houbese acadado nunca a dimensión dos últimos anos".
"Sen aliados como vós o Camiño non houbese acadado nunca a dimensión dos últimos anos"
Neste sentido, o Sr. Román Rodríguez salientou o papel da Asociación de Amigos do Camiño Portugués, co seu presidente, Tino Lores, ao fronte, por un traballo diario que continúa en momentos de incerteza como o actual e as portas do próximo ano Santo, "É importante que sigamos colaborando e tendo presentes os valores propios do Camiño como o diálogo, o entendemento e cooperación para afrontar o futúro con firmeza e decisión"
"É
importante que sigamos colaborando e tendo presentes os valores propios
do Camiño como o diálogo, o entendemento e cooperación para afrontar o
futúro con firmeza e decisión"
O acto que foi presidido por o alcalde de Pontevedra, manifestou os seus parabéns o Conselleiro e a asociación dos amiga e amigos do camiño, o alcalde tamén manifestou o traballo que se está a facer no entorno do Camiño Portugués como o do barrio da "Santiña" e outros que xa están preparando para o futuro, porque entende que o Camiño o seu paso por Pontevedra ten que ser a presentación da cidade, Pontevedra Capital do Camiño Portugués.
O acto este ano foi un pouco máis reducido en número de asistentes como consecuencia da pandemia, pero aínda asi foi moi digno, por a miña parte agradecer o convite a este acto o considerarnos como un espazo no mundo da cultura, e sempre estarmos onde a Asociación e o Camiño nos solicite e no que poidamos axudar. GRAZAS.
San Martiño de Borela San Martiño de Borela é unha parroquia que se localiza no sur do concello de Cotobade.
Segundo o IGE no 2007 tiña 388 habitantes (189 homes e 199 mulleres), 6 máis que no 2006. Dos seus 11 lugares, 9 están habitados.
Persoeiros En 1947, a escritora brasileira Nélida Piñon, que daquela contaba con 10 anos, múdase cos pais e cos avós maternos para Borela, onde ficarán dous anos.
Lugares de Borela A Aldea de Abaixo, Borela, A Brea, A Cavada, A Costa, Os Currás, A Graña, Pazos, O Picoto de Abaixo, A Ponte Borela, A Senra
Cerdedo-Cotobade Cerdedo-Cotobade é un concello da provincia de Pontevedra creado o 22 de setembro de 2016 a partir da fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade.
Ten 5.815 habitantes (suma de datos do IGE 2018) e unha superficie de 214,5 km².
Limita cos concellos de Pontevedra, Campo Lameiro, A Estrada, Forcarei, A Lama e Ponte Caldelas.
Toponimia O topónimo procede da combinación do concello de Cerdedo e do concello de Cotobade trala súa fusión.
Cerdedo Cerdedo, como Cerdido, é un fitotopónimo abundancial para un lugar con presenza de cerdeiras.
Cotobade En ocasións pensouse que o topónimo Cotobade derivaba de couto do abade, dado que toda a comarca pertencía á antiga xurisdición que exercía o superior do convento de bieitos de Tenorio, e como tamén mal referenciara o Padre Sarmiento.
O nome aparece referenciado ao logo da historia coma: Castro Cutubade cum tota terra sua (ano 1180); Terra que dicitur Montes in qua est castellum Cutubadi (ano 1182), Terra que dicitur Montes in qua est castellum Cutubadi (ano 1188); castrum quod dicitur Cotobadi cum pertinentiis suis (ano 1199), castrum quod dicitur Cotobade (ano 1225).
Cotobade débese descompoñer en coto, palabra galaica de orixe prerromana *Cotto (…) e un nome persoal en xenitivo Bade, o cal se repite illado na toponimia galega e parece que non é aférese de abbas -atis, "abade", senón o antropónimo Vatis (Ares 2001:74).
Patrimonio Patrimonio arqueolóxico Calzada do monte Pé da Múa. Petróglifos de Pedra das Ferraduras, na parroquia de San Xurxo de Sacos e de Portela da Laxe, na parroquia de Viascón.
Patrimonio arquitectónico Igrexa de San Martiño de Rebordelo. Igrexa de San Xurxo de Sacos. Igrexa de Santa María de Sacos. Mosteiro de San Pedro de Tenorio. Ponte sobre o río Lérez. Capela de Santo Antón en San Xoán de Cerdedo. Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.
Etnografía Festas e celebracións A festa da vincha, celebrada durante o entroido en Cerdedo; A festa do xabarín, celebrada en abril en Cerdedo; A rapa das bestas, celebrada no mes de agosto en Cuspedriños; A festa do requeixo, celebrada en xuño en Corredoira; A festa da filloa, celebrada en setembro en Valongo.
Parroquias de Cerdedo-Cotobade Aguasantas (Santa María), Almofrei (San Lourenzo), Borela (San Martiño), Carballedo (San Miguel), Caroi (Santiago), Castro (Santa Baia), Cerdedo (San Xoán), Corredoira (San Gregorio), Figueiroa (San Martiño), Folgoso (Santa María), Loureiro (Santiago), Parada (San Pedro) | Pedre (Santo Estevo), Quireza (San Tomé), Rebordelo (San Martiño), Sacos (Santa María) | San Xurxo de Sacos (San Xurxo), Tenorio (San Pedro), Tomonde (Santa María) Valongo (Santo André), Viascón (Santiago)
Comarca de Tabeirós - Terra de Montes A comarca de Tabeirós - Terra de Montes é unha comarca galega situada na provincia de Pontevedra e a súa capital é A Estrada.
Pertencen a esta comarca os concellos de Cerdedo (fusionado co concello de Cotobade, da comarca de Pontevedra), A Estrada e Forcarei. A comarca como o seu nome indica está formada por dúas partes diferenciadas, por unha banda Tabeirós (integrada polo concello da Estrada) e por outra banda a comarca histórica de Terra de Montes.
Localización e características Esta comarca de 528,98 km² sitúase entre as Terras do Deza e as da costa e nela distínguense dúas unidades xeográficas distintas: a Terra de Tabeirós ao norte, que forma parte do val do Ulla, e a zona montañosa da Terra de Montes ao sur.
En 2014 a poboación era de 26.753 habitantes, dos cales 21.197 vivían no concello da Estrada, o que é indicativo do carácter de núcleo reitor comarcal desta vila. As cidades máis importantes preto da comarca son Compostela e Pontevedra.
A Terra de Montes conformouse desde a división parroquial que realizaran os reis suevos Teodomiro e Miro na segunda metade do século VI. A comarca consolidouse coa súa incorporación á sede arcebispal de Iria Flavia. En 1115 o arcebispo Xelmírez, por doazón de Dona Urraca, construíu a torre-fortaleza do Castro de Montes, desde a que os xuíces-meiriños gobernaban a comarca. En 1135 construíuse o mosteiro de Aciveiro, arredor do cal se creou unha importante actividade comercial e artesanal a partir do século XII.
Demografía A comarca de Tabeirós - Terra de Montes está a ser unha zona onde a sangría demográfica é constante: entre 2000 e 2009 a comarca perdeu de 1.383 habitantes (un 4,64% da poboación).
Nota:
Meu agradecemento a Manuel Fernandes poe falarme do sitio e a Silvia Piñeiro Filgueira que me dixo o nome correcto do lugar.
