Castelo de Arévalo O castelo de Arévalo é unha fortificación do século XV, localizada en Arévalo, ao norte da provincia de Ávila. A fortaleza sitúase entre os ríos Adaja e Arevalillo, os cales lle serven de fosos defensivos.
Historia A construción orixinal foi mandada reconstruír no século XV por orde de Álvaro de Zúñiga e Guzmán, duque de Béjar.
Hospedou personaxes ilustres como a esposa de Pedro I de Castela, a raíña Branca de Borbón, durante o seu enclaustramento polo repudio que padeceu daquel.
Algunhas fontes afirman que trala morte de Xoán II de Castela se recluíu na fortaleza Isabel de Portugal, nai da futura Isabel a Católica e de Afonso de Castela, cos que supostamente viviu no castillo, aínda que non obstante é máis probable que estes vivisen nunhas casas situadas preto da Porta de Alcocer, xunto á actual praza do Concello.
Tras pasar por mans do condestable de Castela, Álvaro de Luna, en 1476 pasou a pertencer aos Reis Católicos.
No século XVI, o castelo foi convertido en prisión. Guillerme de Orange, príncipe de Nassau, foi un dos máis importantes presos do castelo.
Durante os últimos séculos, o castelo pertenceu ao concello de Arévalo quen, por motivos económicos, o cedeu ao Ministerio de Agricultura coa condición de que se usase como silo de cereal.
Na actualidade pertence ao Ministerio de Medio e Rural e Mariño, úsase como centro de reunións pero tamén se encontra aberto ao turismo e na súa torre da homenaxe se pode vistar un pequeno museo do cereal. Os días de apertura son: fins de semana e festivos nacionais. Realízanse visitas guiadas cada media hora ata as seis da tarde.
A pesar de que na actualidade non se pode apreciar, as murallas que protexían Arévalo durante a súa época de maior auxe económico, polo comercio con cidades como Ávila ou Segovia, ían morrer ao castelo.
O castelo presenta unha planta pentagonal irregular, rematada en cada esquina con pequenas torres circulares, salvo no caso da torre da homenaxe.
Santa Comba de Bértola Santa Comba de Bértola é unha parroquia que se localiza no concello de Vilaboa e pertence a diocese de Santiago de Compostela.
Segundo o IGE en 2013 tiña 764 habitantes (445 mulleres e 319 homes), distribuídos en 13 entidades de poboación, o que supón un aumento en relación ao ano 1999 cando tiña 610 habitantes.
Linda co concello de Pontevedra (concretamente coas parroquias da Canicouva, Tomeza e Salcedo), e coa parroquia de Figueirido do propio concello de Vilaboa. Por Bértola pasa a Vía romana XIX, recentemente sinalizada, e o Camiño Xacobeo Portugués.
Patrimonio A igrexa parroquial é de estilo renacentista concretamente de 1525 século XVI, agás a fachada que é do século XVIII. A planta é de cruz latina. Os dous tramos anteriores ao presbiterio están cubertos con bóveda de crucería con clave colgante, e o presbiterio está cuberto por perpiaños formando bóveda de canón. A ábsida está cuberta con bóveda de canón polo interior, máis baixa cá da nave. Ao norte está acaroada a sancristía.
Na pequena sancristía, cuberta cunha bóveda de canon destaca unha inscrición tallada na pedra, xusto enriba da porta de entrada, que seguramente nos remita ás orixes do templo, xa que comeza dicindo: "Esta obra sihi si" e tamén aparece o nome "Narciso".
Na fachada principal atópase o portón de acceso, destacando unhas puntas de frecha angulares nas esquinas. Sobre a porta hai un fornelo coa imaxe de santa Comba e unha xanela rectangular. Na espadana hai tres ocos con arcos de medio punto, dous con dúas campás de distinto tamaño.
A porta principal atópase cara ao norte, e dende ela podemos observar o muro da casa reitoral. Enriba desta temos un pequeno cruceiro que representa o Cristo crucificado. Xa no exterior, nunha pequena zona axardinada resultante dos muros da igrexa e da Sancristía, atopamos un dos cruceiros mais singulares do noso territorio: o Hábeas. Sobre dous chanzos, sitúase un pedestal de maior tamaño un pouco deteriorado. Sobre este, o varal circular sen ningún tipo de ornamentación, un colariño, e un chapitel, enriba dos cales se asenta unha cruz cos extremos ancorados. Por un lado, temos a figura dun cáliz, e polo outro un elemento non identificado (quizais os restos dun Xesucristo).
A casa reitoral é un pazo composto de perpiaños de granito, seguramente de comezos do século XIX. A planta é en forma de L, cun patio e unha solaina de entrada con balaustrada.
No patio interior axardinado atópase un forno de leña en pedra, e na parte baixa podemos entrar á antiga bodega onde se facía o viño. Nunha das ventás do piso superior, concretamente a que da cara o poñente, destaca unha inscrición en pedra no que se cita posiblemente a persoa que mandou construír a casa e o ano en que o fixo (Martínez, ano 66. Estes gravados tamén son visibles dende o xardín que a rodea.
A escasos metros da casa reitoral, está situado un canastro ou paneira de 18 pés, en estado de semiruína coroado por dúas cruces decoradas nos seus extremos. Precisamente cara o nacente, pegado a un camiño parroquial tamén podemos observar un pequeno texto inscrito na pedra, no que se cita un tal "Freire".Trátase dun conxunto arquitectónico único de gran beleza e valor artístico.
A capela de Santa Marta atópase no lugar de Santa Marta. Marca o final do tramo do camiño portugués en Vilaboa, e é por tanto un lugar de paso dos peregrinos que fan o camiño de Santiago. Data do ano 1617, e trátase dun pequeno templo de pedra e teito de madeira restaurado recentemente. En fronte da capela atopamos un cruceiro moi posterior.
A festividade de Santa Marta ten lugar o 29 de xullo, festexado en Santa Comba de Bértola con diversas actividades lúdicas, ademais das relixiosas.
A capela de Santo Antón é a outra capela que podemos atopar en Bértola no lugar de Cerqueiro, nun pequeno alto a escasos metros do núcleo habitado e do camiño parroquial que nos leva ao lugar de Bértola. A súa porta principal non se atopa cara o poñente como é o normal e, segundo conta a lenda, quen a mandou construír quixo que quedara así situada para poder vela tódolos días dende a súa casa.
Outros datos de interese En 1742, no Vecindario de el Regimiento de Milicias de Pontevedra constaban 1219 veciños das cinco parroquias de Vilaboa. Na mañá do luns 20 de outubro de 1755 Martín Sarmiento que emprendeu a viaxe de regreso cara a Madrid dende Pontevedra, atravesando Bértola e pernoctando en Ponteareas.
No Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz indícase que a parroquia ten 108 vivendas, con 480 habitantes.
Santa Comba Bértola é moi coñecida xunto con San Cibrán de Tomeza polos Pastequeiros ou curandeiros tradicionais, que quitaban os males de ollo. Isto aparece reflectido en refráns e ditos populares tales como: "O que vai a Santa Comba e non vai a San Cibrán, fai a viaxe en van".
Unha das zonas naturais e paisaxísticas mais importantes é o sendeiro do río dos Gafos que vai dende Figueirido ata Pontevedra pasando por Bértola e Tomeza. Recibe tamén o nome de río Tomeza, Santa Comba, ou Toxal.
No lugar da Santa Marta, non moi lonxe da Capela anteriormente mencionada, existe un muíño coñecido como Toxal.
A patroa parroquial e Santa Comba, día que se festexa o 31 de decembro de cada ano. Outro festexo de importancia é o da Virxe das Dores (último fin de semana do mes de agosto).
XUSTÁNS POBLACIÓN: 670 LUGARES: Aluncía, Baltar, Chan do Casal e Sobreiro FESTAS:Romería de Cristo Rei: Lévase a cabo o primeiro domingo de xullo no lugar de Xustáns
Meu agradecemento a Tino de Xustán e a sua señora por o tempo que nos adicou para facer posible este traballo
Xustáns San Martiño de Xustáns é unha parroquia que se localiza no concello pontevedrés de Ponte Caldelas.
Segundo o INE de 2017 tiña 571 habitantes (283 mulleres e 284 homes), distribuídos en 4 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 601 habitantes.
Xeografía A parroquia ten 9,1 km². Limita ao norte coa parroquia de Tourón, ao sur coa parroquia de Taboadelo e ao leste, coa parroquia de Ponte Caldelas. Cara o leste, tras o monte da Fracha, atópanse as parroquias de Marcón e A Canicouva pertencentes ao concello de Pontevedra.
O punto máis alto da parroquia é o monte da Fracha (493 metros). Pola parroquia discorren principalmente dous ríos: o río Carballido, que é afluente do río San Vicente. Este, á súa vez é afluente do río Verdugo.
Demografía e servizos A poboación segue o patrón habitual de comportamento das parroquias da contorna da área urbana de Pontevedra, encadeando lixeiros descensos con subas, pero nun contexto xeral de avellentamento e lenta caída.
Servizos A parroquia ten diversos negocios, ademais dunha escola unitaria en activo. O groso dos servizos e a poboación atópanse no veciño lugar da Reigosa e na vila de Ponte Caldelas. Os empregadores do sector secundario máis próximos sitúanse no Polígono industrial do Campiño, a tan só un par de quilómetros da capital parroquial.
Patrimonio Santuario de Cristo Rei. Igrexa de San Martiño
A igrexa parroquial de Xustáns atópase no lugar de Sobreiro. De estilo barroco (século XVII), é unha igrexa de planta basilical e fachada porticada, cunha torre escalonada do século XX inspirada no barroco compostelán. No seu interior conta cun retablo maior barroco e dous retablos laterais neoclásicos. Nos arredores da igrexa destacan o cruceiro e o cemiterio vello, de comezos do século XX.
A capela de Cristo Rei érguese no cumio do monte entre os lugares de Baltar e Sobreiro. Trátase dunha pequena ermida do século XX de planta cadrada cunha imaxe do santo en pedra na parte superior. A capela permanece pechada todo o ano salvo na romaría que alí se celebra en xullo.
Xunto á capela atópase o miradoiro homónimo, desde o cal se ten unha boa panorámica da ría de Vigo, así como do resto do concello de Ponte Caldelas e da serra do Suído.
Outros Ademais destes dous lugares, son destacables as rutas polo monte da Fracha, os diversos cruceiros espallados polos lugares da parroquia, así coma os petróglifos do Outeiro da Cabra, aínda que estes últimos non sexan visitables polo seu estado de conservación.
Festas Cristo Rei, no lugar de Baltar. Celébrase o primeiro domingo de xullo. San Martiño, patrón da parroquia, día 11 de novembro. San Roque, a finais de setembro. Nosa Señora do Carme, a fin de semana anterior ou posterior ao 16 de xullo. Festa dos Reis, sobre o 6 de xaneiro.
Lugares de Xustáns A Aluncía, Baltar, O Chan do Casal, Cotas, O Sobreiro
A Xornada Cultural "O VALOR DO NOSO, UN RURAL VIVO - Seixido - A Lama" xa é unha realidade. Rodeada dunha gran expectación, decenas de persoas participaron na ruta de senderismo que daba comezo á xornada.
A camiñada popular enmárcabase dentro das actividades da Xornada Cultural "O VALOR DO NOSO, UN RURAL VIVO - Seixido - A Lama"
Pudose gozar durante a camiñada de diferentes lugares de Seixido e mostráronse lugares dun alto interes tanto da arquitectura, como naturais e de interes cultural asi como se falou de costumes e tradicións da parroquia, resultando todos de moito interes para os participantes e de seguro volver a repetir pronto.
Quixera agradecer aos organizadores A.C. CABALAR CRECENTE, asi como a todas as entidades parroquiales que se volcaron e a realizacion da xornada e ao concello da Lama que estubo presente toda a xornada coa presenza de tres concelleiros.
Dos outros actos escribiremos outro traballo polo interesante, merecen un apartado separado.
