IGREXA DE SAN XOÁN DE COLES - MERIZ - COLES

 IGREXA DE SAN XOÁN DE COLES

MERIZ

COLES

Meriz
     Meriz é un lugar da parroquia de Coles no concello ourensán de Coles na comarca de Ourense.

     Tiña 79 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 45 eran homes e 34 mulleres.

Coles
     San Xoán de Coles é unha parroquia do concello de Coles na comarca de Ourense.

      No ano 2007 tiña 223 habitantes (115 homes e 108 mulleres) distribuídos en 7 entidades de poboación, o que supón un aumento de 33 habitantes en relación ao ano 2000.

Lugares de Coles
     Lavandeira, A Madanela, Meriz, Paradela, Pol, Seoane, Soutullo de Abaixo

A comarca de Ourense
     A comarca de Ourense é unha comarca galega situada na provincia de Ourense e a súa capital é Ourense.

      Pertencen a esta comarca os concellos de Amoeiro, Barbadás, Coles, Esgos, Nogueira de Ramuín, Ourense, O Pereiro de Aguiar, A Peroxa, San Cibrao das Viñas, Taboadela, Toén e Vilamarín.

     Limita ao norte coa comarca de Chantada (Lugo), ao nordeste coa comarca da Terra de Lemos (Lugo) e comarca da Terra de Caldelas, ao leste e sueste coa de Allariz-Maceda, ao sur coa de Celanova e ao oeste coas do Ribeiro e Carballiño. 

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SANTO TOMÉ DE MORGADE - MORGADE - XINZO DE LIMIA

 IGREXA DE SANTO TOMÉ DE MORGADE

MORGADE

XINZO DE LIMIA

 Igrexa de Morgade

     A igrexa parroquial de Santo Tomé de Morgade, en Xinzo de Limia, foi reconstruída no ano 1920 e da súa orixinal estrutura románica, conservando hoxe a portada principal de catro arquivoltas e variada decoración xeométrica, e a porta norte de cadros e Rosetón no tímpano en forma de esvástica de sete brazos. 

     A imaxe do patrón é de gran calidade do período barroco. A poucos metros hai un cruceiro de pedra moi interesante.

Situación
     A Igrexa de Santo Tomé atopase no lugar de Morgade, pertenecente o término municipal de Xinzo de Limia, provincia de Ourense.

Historia
     Esta igrexa foi reedificada casi totalmente na época moderna, conservando da orixinal duas portadas románicas.

Descripción
     La porta do muro oeste ten catro arquivoltas decoradas que descansan sobre columnas con capiteles vexetais.

     A porta aberta no muro norte está composta por unha arquivolta axedrezada baixo a que ai esculpida unha espiral de sete brazos a modo de rosetón central.

Estado de conservación
     Encontrase en bo estado de conservación.

Protección
    O Patrimonio Histórico Español está protexido por a Lei 16/1985, de 25 de xunio, do Patrimonio Histórico Español (B.O.E. núm. 155, de 29 de Xunio de 1985).

 San Tomé de Morgade

     San Tomé de Morgade é unha parroquia do concello ourensán de Xinzo de Limia na comarca da Limia. 

     No ano 2009 tiña 350 habitantes (180 homes e 170 mulleres) nunha soa entidade de poboación, o que supón unha diminución de 13 habitantes en relación o ano 2007.

Lugares de Morgade
     Morgade 

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE RECAREO - RECAREO - FOXADO - CURTIS

 PETO DE RECAREO

RECAREO

FOXADO

CURTIS

  Petos de Ánimas
     Os petos de ánimas son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción das ánimas; non deixa de falarnos das ideas moi profundas na mentalidade galega sobre a vida e a morte.

     Afirman os historiadores e etnógrafos que o peto de ánimas xorde despois do século XVI, na situación político-relixiosa da Contrarreforma, é entón cando aparece a idea do Purgatorio.

Segundo Castelao:
     "A nova devoción suprímeo a idea de castigo eterno".

      A mediados do século XVII, Galicia xa deixara de pensar no Inferno para que se entregue de cheo a idea do Purgatorio, do que os seus mortos queridos podían salvarse a forza de oracións e boas obras.

     A finalidade destes elementos populares é a de ofrecer ofrendas de todo tipo (flores, cera, patacas, maíz, pan, aceite ...), ás ánimas que non atopan descanso no Purgatorio, para que alcancen a felicidade no Ceo; unha vez liberadas intercederán por quen fixo a ofrenda, e daban diñeiro para que o cura o administre e dixese misas polos defuntos.

     Os retablos das ánimas, os petos en que se pide a esmola durante a misa e as obras de cantería son manifestacións de culto ás ánimas.

     O estilo artístico , de cantería defínese como "popular"; os devotos coñecían perfectamente as formas e cores que querían e non lle pedían ao canteiro artesan outra cousa que facer a obra encargada coa súa mellor habilidade.

   Os petos unen arquitectura e escultura, e a súa estrutura divídese en tres partes:
- Estructura arquitectónica básica.
- Unha cavidade similar a unha capeliña que ocupa o eixe central e superior (buqueira).
- Unha cavidad case sempre na base da capeliña, tapada cunha lámina de ferro e un buraco para meter as ofrendas (Alxibeira). 

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SAN ROQUE DE XABRIÑO - FISTEUS - CURTIS

IGREXA DE SAN ROQUE DE XABRIÑO

FISTEUS

CURTIS

 Fisteus
     Santa María de Fisteus é unha parroquia que se localiza no sur do concello coruñés de Curtis na comarca de Betanzos. 

     Segundo o padrón municipal de 2018 tiña 525 habitantes (273 homes e 252 mulleres) distribuídos en 51 entidades de poboación en 45 km², o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 740 habitantes.

     Eclesiasticamente pertence ao arciprestado de Sobrado, igual cás demais parroquias do concello.

Xeografía
     Pola parroquia discorre o río Mendo con pequenos afluentes que, no século XVIII, movían uns vinte e catro muíños fariñeiros. Hoxe a maior parte destes muíños desapareceron ou están en estado de abandono.

Historia
     A parroquia chegou a ter dous coutos para a administración de xustiza: o de Fisteus e o das Merelas. O couto de Fisteus foi de Señorío de Bernardino Freire Moscoso; e o couto das Merelas era de Señorío do Mosteiro de Sobrado.

     Coa aprobación da Constitución de Cádiz, o Antigo Réxime foi abolido durante o período entre 1812 e 1814, momento no cal Fisteus constituíu concello de seu ao se conformaren os primeiros concellos constitucionais. 

     Este concello de Fisteus volveu estar vixente no trienio liberal, de 1820 a 1823, cando os concellos foron restabelecidos. Igual ca Curtis, que tamén conformou concello propio, estaba adscrito ao partido xudicial de Melide.

     Coa reforma parroquial de 1867, levada a cabo persoalmente polo arcebispo de Santiago de Compostela, García Cuesta, a parroquia eclesiástica de Fisteus perdeu os lugares de Campos e A Lagoa, que pasaron a formar parte da parroquia de Rodeiro (Oza-Cesuras).

     O 10 de outubro de 1928 constituíuse a nova parroquia de Santa María de Lurdes, segregándose os seus lugares de Fisteus. Eclesiasticamente obtivo a total independencia após un decreto do arcebispado de Santiago de Compostela do 1 de febreiro de 1929.

     En 1942 houbo novas mudanzas eclesiásticas, sendo incorporados á parroquia de Curtis os lugares de Campos, Cencasas, Couceiros, A Lagoa e Porto, igual có lugar de Penas do Porto da parroquia de Vilarraso (Aranga).

Patrimonio
     A igrexa de Santa María de Fisteus é do século XIII e a igrexa de San Roque de Xabriño foi construída no século XVIII, xunto coa súa fonte de tres canos.

     A casa brasonada de Balter co seu escudo en bo estado de conservación, e o antigo cárcere construído en 1791.

Patrimonio arqueolóxico
    Castro de Balter
    Castro de Esmorís
    Castro de Estremil
    Castro de Fisteus
    Castro das Merelas
    Castro do Porto
    Castro da Roda de Dentro, Castro da Roda, Castro dos Godulfes ou A Roda dos Godulfes

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SANTA MARÍA DE FOXADO - FOXADO - CURTIS

 IGREXA DE SANTA MARÍA DE FOXADO

FOXADO

CURTIS

Foxado
     Santa María de Foxado é unha parroquia que se localiza no sur do concello coruñés de Curtis na comarca de Betanzos.

     Segundo o padrón municipal de 2004 tiña 499 habitantes (250 homes e 249 mulleres) distribuídos en 31 entidades de poboación en 38,5 km², o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 536 habitantes.

     Eclesiasticamente pertence ao arciprestado de Sobrado, igual cás demais parroquias do concello.

Toponimia
     O topónimo «Foxado» faría referencia ás trampas ou foxos para cazaren os lobos que noutrora habitaban na parroquia.

Xeografía
      A parroquia está bañada polo río Mandeo. Ao seu paso por Curtis recibe as augas do río Portocastro, o Casteirón, o Ramalleira e o Deo, todos eles troiteiros. 

     No último tramo o Mandeo esta represado pola Central Eléctrica da Castellana.

     Neste pequeno encoro pódense observar varias especies de anátidos, como o lavanco.

      Desemboca nel o río de Portabenza, que após nacer na parroquia fai de límite co concello de Aranga.

Historia
     Coa reforma parroquial de 1867, levada a cabo persoalmente polo arcebispo de Santiago de Compostela, García Cuesta, a parroquia eclesiástica de Foxado perdeu o lugar de Samel, que pasou a formar parte da nova parroquia de Vilarraso, xunto con outros lugares procedentes de Muniferral, Aranga e Curtis.

     No entanto, a parroquia civil non sofreu perda ningunha e seguiu a ter os mesmos límites xa que, administrativamente, Vilarraso só se formou cos lugares das parroquias pertencentes ao concello de Aranga.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA