RUINAS DA ERMIDA DA VIRXE DA OLIVA - PATONES

 RUINAS DA ERMIDA DA VIRXE DA OLIVA

PATONES

 Ermida da Virxe da Oliva
     A ermida da Virxe da Oliva está situada no municipio español de Patones, na zona norte da Comunidad de Madrid. Foi construída nos séculos XII-XIII e estivo adscrita á Igrexa Maxistral de Alcalá de Henares e hoxe pertence á Diocese Complutense, con sede na mesma Ciudade de Alcalá. 

      Atópase en estado de ruína progresiva, con risco de desprendementos. Figura na Lista vermella de patrimonio en perigo, que a asociación Hispania Nostra empezou a elaborar en 2006.

Localización
     A ermida áchase na paraxe coñecida como dehesa da Oliva, onde se sitúan outros lugares de interese histórico-artístico e xeolóxico, como a presa do Pontón da Oliva e a cova do Reguerillo.

     Accédese pola estrada que une Patones de Abaixo, un dos núcleos de poboación do municipio de Patones, co encoro de Atazar, a uns cinco quilómetros do centro urbano.

Estilo e características
     A ermida é de estilo románico-mudéxar, tamén coñecido como mudéxar castelán-leonés ou románico de ladrillo, aínda que con trazos característicos da arquitectura rural da zona.

     Esta corrente artística orixinouse no século XII na actual provincia de León e expandiuse polas de Zamora, Salamanca, Valladolid, Ávila e Segovia, ata a parte setentrional da Comunidad de Madrid e a provincia de Guadalajara.

      Na rexión madrileña e, máis concretamente, na comarca da Serra Norte, existen outros edificios levantados en leste mesmo estilo, entre os que cabe destacar a Ábsida dos Milagros, en Talamanca de Jarama.

     Da primitiva ermida só se conservan a ábsida e o tramo inicial da nave. O primeiro elemento citado está configurado por unha bóveda de cuarto de esfera, realizada en cachotería con fiadas de ladrillo, que se une ao corpo principal mediante un arco lixeiramente apuntado, feito en ladrillo.

     Con respecto ao segundo, estrutúrase nunha bóveda de canón, igualmente apuntada, da que só se manteñen en pé o arranque e algúns muros. 

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

CASTELO DA CORACERA - SAN MARTÍN DE VALDEIGLESIAS

 CASTELO DA CORACERA

SAN MARTÍN DE VALDEIGLESIAS

 Castelo da Coracera
     O castelo da Coracera está situado no municipio español de San Martín de Valdeiglesias, no extremo suroccidental da Comunidade de Madrid. Tamén é coñecido como castelo de San Martín de Valdeiglesias.

Descrición
     Esta fortaleza, construída no século XV, atópase nun bo estado de conservación, como consecuencia de varias obras de rehabilitación, emprendidas cara a 1940 e nos primeiros anos do século XXI.

     A súa propiedade corresponde á Fundación Castelo da Coracera, constituída no ano 2003. Esta entidade, formada polo Concello de San Martín de Valdeiglesias e un particular, está a rehabilitar o edificio para o seu uso público. Nel vaise a instalar o Museo dos Viños de Madrid e está previsto que albergue outras dependencias, destinadas á difusión turística e cultural da zona.

     A denominación «da Coracera» provén dun dos seus antigos propietarios, Antonio Corcuera, cuxo apelido dexeneraría co paso do tempo. Foi unha errata nun folleto publicitario dos anos setenta a que deu orixe ao seu actual nome.

Historia
     O castelo da Coracera foi mandado levantar por Álvaro de Luna no século XV, como residencia e pavillón de caza. Con todo, existen referencias dunha construción anterior, que datan de tempos de Alfonso VIII de Castela, nos séculos XII e XIII.

     Ademais de por Álvaro de Luna e os seus herdeiros, a fortificación foi utilizada por distintas personalidades históricas, entre as que destaca a raíña Isabel a Católica, que residiu nela cando foi proclamada herdeira da Coroa de Castela.

     O castelo foi primeiramente posesión señorial e posteriormente real. No século XIX, quedou en mans do barón do Sacro Lirio, que o utilizaba a efectos recreativos e cinexéticos. Así se mantivo durante todo o século XX. Tras a estraña morte do último propietario en 1985,​ o castelo quedou sen dono ata a súa adquisición en 2003 polo Concello de San Martín de Valdeiglesias.

Características
     A fortaleza está construída en pedra berroqueña. É de planta cadrada e articúlase ao redor de tres grandes volumes, de forma circular, sobre os que destacan a torre da homenaxe e unha torre que fai a función de albarrana. O conxunto está rodeado dunha barbacana, duns catro metros de altura, situada a uns cinco metros de distancia do núcleo principal.

     A torre da homenaxe, de sólido aspecto, ten forma pentagonal e presenta tres garitones. Os seus pés sitúase a porta de acceso, formada por dovelas de granito, de medio punto.

     Todo o conxunto atópase almenado. As almeas foron incorporadas nunha das restauracións efectuadas no século XX.

     No que respecta ao interior, o patio de armas é o punto de distribución das diversas dependencias, entre as que sobresaen a capela e a adega.

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

RUINAS DO CASTELO DOS VELASCO - VILLALPANDO - ZAMORA

 RUINAS DO CASTELO DOS VELASCO

VILLALPANDO

ZAMORA

 Castelo dos Velasco
Situación
     O Castelo dos Velasco atópase no extremo nordeste da poboación de Villalpando, na Comarca de Terra de Campos, ao noroeste da provincia de Zamora.

Historia
     Vilalpando era, segundo algúns autores, a antiga cidade romana de Intercacia, os árabes chamárona Alpando, e na actualidade coñécena polo topónimo de Villalpando.

     Alfonso VII a despoblou, pero foi repoboada por Fernando II en 1170, debendo adquirir por aquel entón un gran desenvolvemento, como testemuña a existencia de cinco igrexas. En 1179 foi dotada de foro no que se incluían privilexios e exencións destinadas a fomentar a poboación. A súa distribución urbana constaba do recinto amurallado dobre e os arrabaldes.

     Esta vila pertenceu á Orde dos Templarios, tendo o recinto murado como núcleo O castelo de pedra fortaleza dos Templarios ata a supresión da Orde. En 1312 a vila pasou a mans da Coroa, ata poucos anos despois, cando en 1341 Alfonso XI outorgou a Juan Alfonso de Benavides os lugares, vasallos e heredades da Orde do Amorne nestes lugares.

     Foi unha das numerosas vilas que serviron a Enrique de Trastamara para premiar e recompensar os seus vasallos na súa loita polo trono de Castela. Bo exemplo disto foi que concluída a guerra civil contra o seu irmán Pedro I o Cruel, Enrique II doou a vila ao francés Arnao de Solier, o 12 de novembro de 1369, en pago dos servizos prestados na mencionada contenda. Anos despois debido ao matrimonio da súa filla, María Solier con Juan de Velasco, pertencente á familia dos Condestables de Castela, a vila pasou a estar incorporada ao Señorío dos Velasco.

     Tivo unha alxama xudía, parece que os xudeus chegaron a estas terras a principios do século VII. A xudería asentábase fóra da preto da vila, chegando a contar con máis de douscentos veciños e considerábase como unha das máis florecentes de Castela e León.

     O primitivo castelo dos Velasco, palacio dos Condestables de Castela, data do século XII. Os dous primeiros Condestables da casa de Velasco habitaron o antigo palacio gótico. No século XV foi incendiado polos Comuneiros, e sobre as súas ruínas o Condestable don Iñigo I levantou outro palacio. No século XVI foi reformado.

Descrición
     Os seus muros estaban rodeados por un foso de sesenta pés de anchura e corenta de profundidade. Se detribuiase en tres pisos e os subterráneos. Actualmente só quedan restos de dous muros exteriores.

Materiais de construción
     Os seus muros estaban construídos en parte de pedra sillería, e en parte de terra e canto rodado.

Estado de conservación
     Atópase en estado de ruína. Só quedan algúns vestixios.
Propiedade e uso
     É de propiedade particular, e alberga un depósito de auga.

Visitas
     O acceso ao exterior é libre.
Protección
     Baixo a protección da Declaración xenérica do Decreto do 22 de abril de 1949 e a Lei 16/1985 sobre o Patrimonio Histórico Español.

MAPA

 

Fuente: Web CastillosNet

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE CURVEIRA - CURVEIRA - CASTRO LABOREIRO - MELGAÇO

 PETO DE CURVEIRA

CURVEIRA

CASTRO LABOREIRO

MELGAÇO

  Peto de ánimas
   Chámanse petos de ánimas a unha das manifestacións materiais do culto aos mortos e son, xeneralmente, sinxelos monumentos de piedade popular asociados á idea do purgatorio.

    En Galicia é frecuente atopalos en camiños, encrucilladas, atrios de igrexas, etc.

     Os historiadores e etnógrafos sitúan a súa aparición a partir da Contrarreforma, datándose os máis antigos no século XVII, aínda que non sería ata o século XVIII cando se constrúan con máis profusión.

     A súa finalidade é a de ofrecer esmolas de todo tipo ás ánimas do Purgatorio, sendo o seu castigo temporal e podendo así alcanzar o Ceo.

    En compensación, unha vez liberadas intercederán por quenes realizaron as ofrendas.

     As esmolas non eran de carácter estrictamente monetarias, tamén podía tratarse de produtos agrícolas.

     Os petos de ánimas adoitan estar construídos en pedra cunha cruz no alto, polo xeral con imaxes das ánimas no lume do purgatorio e unha figura que as vela (santo, rei ou bispo).

     Na parte frontal aparece un peto para depositar a esmola e protexido cunha reixa ou un cristal.

Algúns levan lendas do tipo:
     Un alma tes e non máis, si a pérdes que farás...   

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DE RIBEIRO DE CIMA - RIBEIRO DE CIMA - MELGAÇO

PETO DE RIBEIRO DE CIMA

RIBEIRO DE CIMA

 MELGAÇO

    Petos de Ánimas
     Os petos de ánimas son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción das ánimas; non deixa de falarnos das ideas moi profundas na mentalidade galega sobre a vida e a morte.

     Afirman os historiadores e etnógrafos que o peto de ánimas xorde despois do século XVI, na situación político-relixiosa da Contrarreforma, é entón cando aparece a idea do Purgatorio.

Segundo Castelao:
     "A nova devoción suprímeo a idea de castigo eterno".

      A mediados do século XVII, Galicia xa deixara de pensar no Inferno para que se entregue de cheo a idea do Purgatorio, do que os seus mortos queridos podían salvarse a forza de oracións e boas obras.

     A finalidade destes elementos populares é a de ofrecer ofrendas de todo tipo (flores, cera, patacas, maíz, pan, aceite ...), ás ánimas que non atopan descanso no Purgatorio, para que alcancen a felicidade no Ceo; unha vez liberadas intercederán por quen fixo a ofrenda, e daban diñeiro para que o cura o administre e dixese misas polos defuntos.

     Os retablos das ánimas, os petos en que se pide a esmola durante a misa e as obras de cantería son manifestacións de culto ás ánimas.

     O estilo artístico , de cantería defínese como "popular"; os devotos coñecían perfectamente as formas e cores que querían e non lle pedían ao canteiro artesan outra cousa que facer a obra encargada coa súa mellor habilidade.

   Os petos unen arquitectura e escultura, e a súa estrutura divídese en tres partes:
- Estructura arquitectónica básica.
- Unha cavidade similar a unha capeliña que ocupa o eixe central e superior (buqueira).
- Unha cavidad case sempre na base da capeliña, tapada cunha lámina de ferro e un buraco para meter as ofrendas (Alxibeira). 

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA