CAPELA DE MUNTIÁN - MUNTIÁN - AS MARAVILLAS - CARTELLE

CAPELA DE MUNTIÁN

MUNTIÁN

AS MARAVILLAS

CARTELLE

Muntián
       Muntián é un lugar da parroquia das Marabillas no concello ourensán de Cartelle na comarca da Terra de Celanova.

       Neste lugar naceu Áurea Rodríguez, a primeira gaiteira galega.

As Maravillas
     Nosa Señora das Maravillas é unha parroquia do concello de Cartelle, na comarca da Terra de Celanova, provincia de Ourense.

     No ano 2007 tiña 346 habitantes, dos cales 164 eran homes e 182 mulleres.

Procesión
     Durante a festividade da Virxe das Maravillas, coincidente co día previo a Pentecoste, realízase unha procesión na honra da devandita virxe. Esta procesión podería ter orixe no ano 1646 e conmemora a suposta aparición (tres veces) da virxe no lugar.

       A imaxe da virxe vai acompañada de arcos florais e ramos enfeitados con bólas e papeis de cores vivas.

      Esta procesión garda bastantes paralelismos coa procesión dos pendóns de Santa Mariña de Augas Santas.

Patrimonio
     O santuario actual data do século XVIII e nas proximidades atopáronse restos arqueolóxicos que poderían ser dun campamento romano.

Lugares das Maravillas
      Augalevada, Aúlfe, Muntián, O Vieiro

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

SANTUARIO DA VIRXE DA ARMADA - A ARMADA - RABAL - CELANOVA

 SANTUARIO DA VIRXE DA ARMADA

A ARMADA

RABAL

CELANOVA

A Armada
     A Armada é un lugar da parroquia de Rabal no concello ourensán de Celanova na comarca da Terra de Celanova.

      Tiña 2 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 1 eran home e 1 muller. Iso supón un mantemento da poboación respecto a 2010, cando tiña 2 habitantes (1 home e 1 muller).

 Rabal
     San Salvador de Rabal é unha parroquia do concello ourensán de Celanova na comarca da Terra de Celanova.

     Segundo o IGE en 2011 tiña 109 habitantes (57 mulleres e 52 homes) distribuídos en 6 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 2000 cando tiña 154 habitantes.

Historia
      Rabal atópase no vello camiño dunha calzada romana que partía da ponte romana do Freixo cara a Ourense, aínda que se apunta cara a unha orixe altomedieval dos distintos núcleos de poboación por parte de labregos libres.

     De todas formas os documentos medievais din que enriba se atopaba o castro de Pelosino.

      Segundo o arquivo de manuscritos de propiedades do mosteiro de Celanova, Rabal era unha vila que entre os anos 956 a 997 foi apoderándose dela San Rosendo e os seus monxes, mediante a compra de bens inmobles e raíces, onde varios labregos libres xa se organizaran comunitariamente para o uso compartido do terreo e os seus bens (dereitos de paso, aproveitamento da forza hidráulica e da pesca do río Arnoia).

      Ademais da igrexa (que cambiou a advocación orixinal de San Mamede pola de San Martín) en Rabal houbo un mosteiro no lugar de Sampaio, cuxos únicos testemuños son un topónimo e unha referencia documental.

     No ano 959 a abadesa Guntroda doou unha viña ao abade Fafilán (o mesmo que fundara un mosteiro no monte Louredo en Toén) e ó mosteiro por el fundado en Rabal, baixo a advocación de San Paio : Descoñécese canto tempo durou este mosteiro, e os investigadores cren que foi dependente do mosteiro de Celanova e posterior absorción.

       Nun documento que recolle a venda que fan Egilo e a súa sobriña no ano 964 ao mosteiro de Celanova, estes doan varias terras e un pazo; a intrusión do mosteiro de Celanova non vai traer ningún cambio na organización do territorio ou de melloras (xa feitas pola "república de homes libres", labregos anteriores ó mosteiro que vivían na vila de Rabal) senón que trae consigo unha reorientación do sistema de explotación que, a partir do século X e de que o mosteiro de Celanova se converte nun terratenente, apoiarase no traballo de campesiños que non son donos de terra que traballan, e a introdución no lugar de escravos.

Lugares de Rabal
     A Abelleira, A Armada, Ponte Fechas, Rabal da Eirexa, Rabal de Arriba, San Paio

Comarca da Terra de Celanova
       A comarca da Terra de Celanova é unha comarca galega situada na provincia de Ourense e a súa capital é Celanova.

      A ela pertencen os concellos da Bola, Cartelle, Celanova, Gomesende, A Merca, Padrenda, Pontedeva, Quintela de Leirado, Ramirás e Verea.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA 

PETO ESMOLEIRO EN SESTELO - SESTELO - ISORNA - RIANXO

 PETO ESMOLEIRO EN SESTELO

SESTELO

ISORNA

RIANXO

   Peto de ánimas
   Chámanse petos de ánimas a unha das manifestacións materiais do culto aos mortos e son, xeneralmente, sinxelos monumentos de piedade popular asociados á idea do purgatorio.

    En Galicia é frecuente atopalos en camiños, encrucilladas, atrios de igrexas, etc.

     Os historiadores e etnógrafos sitúan a súa aparición a partir da Contrarreforma, datándose os máis antigos no século XVII, aínda que non sería ata o século XVIII cando se constrúan con máis profusión.

     A súa finalidade é a de ofrecer esmolas de todo tipo ás ánimas do Purgatorio, sendo o seu castigo temporal e podendo así alcanzar o Ceo.

    En compensación, unha vez liberadas intercederán por quenes realizaron as ofrendas.

     As esmolas non eran de carácter estrictamente monetarias, tamén podía tratarse de produtos agrícolas.

     Os petos de ánimas adoitan estar construídos en pedra cunha cruz no alto, polo xeral con imaxes das ánimas no lume do purgatorio e unha figura que as vela (santo, rei ou bispo).

     Na parte frontal aparece un peto para depositar a esmola e protexido cunha reixa ou un cristal.

Algúns levan lendas do tipo:
     Un alma tes e non máis, si a pérdes que farás...

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

CAPELA DE SAN PAIO DE RABAL- SANPAIO - CELANOVA

 CAPELA DE SANPAIO DE RABAL

SANPAIO

RABAL

CELANOVA

 Rabal
     San Salvador de Rabal é unha parroquia do concello ourensán de Celanova na comarca da Terra de Celanova.

     Segundo o IGE en 2011 tiña 109 habitantes (57 mulleres e 52 homes) distribuídos en 6 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 2000 cando tiña 154 habitantes.

Historia
      Rabal atópase no vello camiño dunha calzada romana que partía da ponte romana do Freixo cara a Ourense, aínda que se apunta cara a unha orixe altomedieval dos distintos núcleos de poboación por parte de labregos libres.

     De todas formas os documentos medievais din que enriba se atopaba o castro de Pelosino.

      Segundo o arquivo de manuscritos de propiedades do mosteiro de Celanova, Rabal era unha vila que entre os anos 956 a 997 foi apoderándose dela San Rosendo e os seus monxes, mediante a compra de bens inmobles e raíces, onde varios labregos libres xa se organizaran comunitariamente para o uso compartido do terreo e os seus bens (dereitos de paso, aproveitamento da forza hidráulica e da pesca do río Arnoia). 

      Ademais da igrexa (que cambiou a advocación orixinal de San Mamede pola de San Martín) en Rabal houbo un mosteiro no lugar de Sampaio, cuxos únicos testemuños son un topónimo e unha referencia documental.

     No ano 959 a abadesa Guntroda doou unha viña ao abade Fafilán (o mesmo que fundara un mosteiro no monte Louredo en Toén) e ó mosteiro por el fundado en Rabal, baixo a advocación de San Paio : Descoñécese canto tempo durou este mosteiro, e os investigadores cren que foi dependente do mosteiro de Celanova e posterior absorción.

       Nun documento que recolle a venda que fan Egilo e a súa sobriña no ano 964 ao mosteiro de Celanova, estes doan varias terras e un pazo; a intrusión do mosteiro de Celanova non vai traer ningún cambio na organización do territorio ou de melloras (xa feitas pola "república de homes libres", labregos anteriores ó mosteiro que vivían na vila de Rabal) senón que trae consigo unha reorientación do sistema de explotación que, a partir do século X e de que o mosteiro de Celanova se converte nun terratenente, apoiarase no traballo de campesiños que non son donos de terra que traballan, e a introdución no lugar de escravos.

Lugares de Rabal
     A Abelleira, A Armada, Ponte Fechas, Rabal da Eirexa, Rabal de Arriba, San Paio

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

BALDAQUINO DE XENDIVE - IGREXA DE XENDIVE - BOBORÁS

BALDAQUINO DE XENDIVE

IGREXA DE XENDIVE

BOBORÁS

 Igrexa de San Mamede de Xendive

      O orixen moi posiblemente románico, sufreu o longo da sua vida numerosas transformacions, a última de elas en 1819, cando o Mestro de Arquitectura José Nieto, fillo, desfixo a primitiva portada da Iglesia, ampliando e abovedando a nave y levantando unha sinxela y hermosa Torre.

      O edificio depara un gran interés artístico na ala dereita do crucero, onde se conserva embutido no propio muro un relieve da última Cena de Xesús cos Apóstoles, procedente posiblemente de un antigo baldaquino, posiblemente do mesmo taller que os  baldaquinos de Xurenzás e de Loureiro, do Mestro de Ventosa.

Xendive

     San Mamede de Xendive é unha parroquia do concello de Boborás na comarca do Carballiño, na provincia de Ourense.

     Sitúase na confluencia do río de Froufe e o río Viñao. Segundo o INE en 2021 tiña 85 habitantes (39 homes e 46 mulleres), 56 menos que en 2011 e 118 menos que en 2001 cando contaba con 203 veciños, polo que veu reducida a súa poboación case un 60% en dúas décadas.

      A parroquia está conformada por catro núcleos de poboación: 

     Meixe, Nogueira, Pereiras, Porto Pereiras e Xendive, atopándose neste último a igrexa de San Mamede, a única da parroquia. 

Comarca do Carballiño
      A comarca do Carballiño é unha comarca galega situada na provincia de Ourense. Toma o nome da súa vila principal. 

     Pertencen a ela os concellos de San Amaro, Beariz, Boborás, O Carballiño, San Cristovo de Cea, O Irixo, Maside, Piñor e Punxín.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

 

CRUCEIRO DA PRAZA - SESTELO - ISORNA - RIANXO

 CRUCEIRO DA PRAZA

SESTELO

ISORNA

RIANXO

      En Sestelo, na Praza de Faustino Rey Romero, álzase sobre unha pedra tosca sen labrar este cruceiro de pedestal cuadrangular recadrado, fuste octogonal, capitel cúbico co astrágalo octogonal liso e decorado con volutas, follas e cabezas de anxo con ás.

     A cruz é de sección cuadrangular, está recrucetada e decorada con remates florenzados con botón central.

        O Cristo crucificado ten a cabeza ergueita e carente de coroa e no reverso está representada a Piedade.

       Na pedra deste cruceiro hai petróglifos en forma de coviñas, que segundo conta a xente do lugar, eran usadas para poñer as candeas.

       O Cruceiro do Cemiterio de Santa María de Isorna localizábase neste lugar, antes de ser trasladado ao cemiterio parroquial.

MAPA

 

Fuente: Web obaixoulla.gal

XOAN ARCO DA VELLA