RUINAS MONASTERIO DE SAN PAIO
ALBELOS
CRECENTE
Mosterio de San Paio
Na parroquia de Albeos, no lugar de "Mosteiro" consérvanse as ruínas do mosteiro mandado edificar polo bispo de Tui, Hermoigio, en recordo do martirio do seu sobriño, o neno Pelayo. A súa fundación remóntase á segunda metade do século X, sendo construído no soar dos pais do neno e cos bens que este debía herdar. Trátase de ruínas de grande importancia como testemuño da arte románica na diocese de Tui.
O Mosteiro de San Paio funcionará posteriormente como convento, dedicándose a San Salvador e estando habitado por monxas beneditinas que se rematarían trasladando a Santiago ao convento de San Paio de Antealtares, quedando en ruínas o de Albeos. A data da fusión e desaparición do mosteiro de San Salvador foi o ano 1504 por aprobación do Papa Julio II o 1 de Outubro a petición dos Reis Católicos, e como consecuencia do documento expedido polo Papa Alejandro VI o 26 de Marzo de 1494 para a anexión dos conventos beneditinos que de escaso persoal vivían nos mosteiros esparexidos por Galicia.
Converterase nun priorado administrativo que tras a desamortización eclesiástica de Mendizábal de 1836 queda en estado ruinoso, pasando posteriormente a mans particulares.
É escasa a documentación que existe deste mosteiro durante a Idade Media, sendo este o momento de pleno desenvolvemento monacal. Os foros, eran a riqueza do mosteiro, sendo case o único caudal documental que non encherían este oco histórico da Idade Media. O documento máis antigo coñecido é o dunha doazón que María Núñez, monxa de Albeos, fai ao Mosteiro de San Clodio no ano 1231, un 27 de outubro.
A parte conservada do que debeu ser a casa-cuarto do convento, posúe unha planta cuadrangular, cunhas dimensións de 14 x 11 m. Presenta unha fachada cun arco de gran dovelaje cuxa factura sería do século XVII. Da igrexa só quedan dúas columnas pegadas á parede da devandita casa-cuarto cos seus capiteis románicos de decoración vexetal.
Entre as dúas columnas consérvase unha ventá rectangular e unha porta central de arco semicircular e doelas regulares que comunicaría a casa-cuarto coa igrexa. Na mesma fachada continúa a parede na que hai unha porta de arco semicircular con doelas resaltadas alternadamente e un tímpano sobre dous mochetas que representan dúas cabezas de carneiro. O tímpano dunha soa peza ten en relevo unha gran circunferencia cunha cruz patada central sobre a que se entrelaza formando unha rosa de catro puntos.
Consérvase ademais, un tímpano con decoración románica, presidido por un pantocrátor sentado e nimbado, o cal sostén un libro coa man esquerda e bendice coa dereita. Un anxo e un querubín de pé, apoiados no lintel, insírense no espazo suxeitando a mandorla que encerra o pantocrátor. O devandito tímpano apóiase sobre dous mochetas decoradas con cabezas de carneiro que á súa vez se apoian sobre xambas.
A igrexa era o lugar no que se ofrecía a misa parroquial ademais de ser lugar de enterramento. Tiña planta de cruz latina, cunha soa nave en cada un dos brazos e a súa cabeceira estaba composta por tres capelas semicirculares, a central destacada, albergaba o altar maior. O teitume era de madeira a dúas vertentes.
Hai que ter en conta que tanto a igrexa coma a casa conventual foron obxecto de despoxo continuado, exemplo diso é que entre os séculos XVII e XVIII, a igrexa parroquial de Albeos foi construída con material deste mosteiro.
En canto á historia do novo mártir San Paio, nacido nesta parroquia de Albeos, segundo conta a tradición no ano 911 ou 912, era sobriño do bispo de Tui, Hermoigio, que foi capturado por Abderramán III (primeiro califa de Córdoba, 922) tras a derrota do rei Ordoño II na batalla de Valdejunquera.
A liberdade do bispo foi cambiada por algúns reféns entre os que se encontraba o seu sobriño Pelayo, que contando con dez anos estivo en prisión tres anos e uns meses ata que finalmente foi martirizado ao negarse a converterse á relixión musulmá e por non ceder ás peticións de abuso por parte de Abderramán III, fixándose o seu martirio o 26 de xuño do ano 925.
Segundo algúns, o seu corpo foi mutilado e botado ao río Guadalquivir, outros din que unha catapulta o lanzou dende un patio do alcázar ata a outra beira do Guadalquivir onde case morto foi degolado. Tamén se alude a outro martirio sendo esgazada a súa carne con tenaces.
Os cristiáns déronlle sepultura e as súas reliquias foron trasladadas a un mosteiro beneditino de León no ano 967 que baixo a advocación a San Pelayo o fundara o rei don Sancho I. Nos días da invasión de Almanzor, concretamente no ano 996, o corpo foi trasladado ao mosteiro de San Juan Bautista de Oviedo, tamén de relixiosas beneditinas que por honra ao neno mártir pasou a chamarse de San Pelayo, e do cal se trouxo a Albeos unha reliquia.
MAPA
SÍGUENOS:
Facebook
Twitter
Pinterest
Google+
Instagram
YouTube
Fuente: Concello de Crecente
XOAN ARCO DA VELLA
