IGLESIA DE ASMA
CHANTADA
LUGO
San Salvador de Asma
Edificio construído no século XII,y que sufriu reformas no XVI. A nave é rectangular co presbiterio pegado. A ábsida é heptagonal no interior e semicircular no exterior.
A obra foi realizada en cadeirado e cachotaría de granito e está cuberta de tella a dúas augas na nave e a tres no presbiterio.
Oculta por un retablo hai unha porta tapiada con arco de medio punto e arquivolta tórica, con moldura, billetes, capiteis zoomorfos e tímpano decorado con dous dragóns cos colos entrelazados.
A ábsida iníciase con arco triunfal de acceso, de medio punto, con filetes afundidos no intradorso, e imposta con billestes.
A ábsida ten ventás nos tramos que se separan por columnas pegadas, con arquivoltas de baquetón, molduras axedrezadas e capiteis de decoración zoomorfa e vexetal.
Conserva no tellado algúns canecillos con decoración variada, e unha espadana de dous vans.
Chantada
Chantada, e un escaparate dende o que dar a coñecer a Ribeira Sacra e a súa Vila e a hospitalidade dos seus habitantes, o seu casco histórico, a súa paisaxe, asombrarse coa maxestosidade da Ribeira Sacra, que modelada ó longo dos séculos, ofrécenos os saborosos caldos cos que nos podemos deleitar, especialmente na Feira do Viño onde se citan e dan a coñecer os produtores destes viños mencía.
Chantada tamén ten numerosos monumentos do Románico que se poden visitar facendo calquera das rutas turísticas que están á disposición do visitante.
Quen se achegue a Chantada no mes de febreiro poderá descubrir a singularidade e vistosidade do ancestral Entroido Ribeirao, cos seus volantes e peliqueiros...
Tamén poderá o visitante percorrer o chamado Camiño de Inverno, tramo do camiño de Santiago que ó seu paso por Chantada discorre por unha antiga calzada romana, no fermoso pobo de Belesar.
En definitiva, en Chantada hai moito que descubrir...
Chantada é a capital e o principal núcleo do Partido Xudicial e centro da bisbarra á que lle da o seu nome. Está integrada polos municipios de Carballedo, Taboada e Chantada. Esténdese aproximadamente entre os 42º 41' e os 42º 31' latitude Norte e entre os 7º 54' e os 7º 40' lonxitude Oeste. Ao Norte limita coas comarcas da Ulloa (concello de Monterroso) e Portomarín. Ao Sur con A Peroxa e Vilamarín (Ourense). Ao Leste coas terras de Lemos (concellos de Saviñao e Ferreira de Pantón) e Sarria (Paradela). E ao Oeste coas bisbarras da Ulloa (Antas de Ulla), Deza (Rodeiro, na provincia de Pontevedra) e Carballedo (San Cristovo de Cea, na de Ourense).
Na súa paisaxe diversificada diferenciamos 3 unidades morfolóxicas: ao Oeste la Serra do Faro, ao Leste a ribeira do Miño e, no centro a chaira (483 m.) , que abrangue a maior parte do termo municipal.
A Serra do Faro (1.187 m.), con disposición Norte-Sur, que fai as veces de liña divisoria de augas e de límite provincial, formouse sobre un bloque de granito e xisto, cortado po faias e modelado pola erosión fluvial. Ó sur, nas estribacións da mesma, atópase o Alto de Vales. O cume do faro ofrécenos unha gran panorámica dos concellos limítrofes, e mesmo do Pico Sacro, dos montes do Courel ou dos Ancares se o día está claro.
A rede fluvial, posúe unha disposición Norte-Sur, debuxando vales encaixados de fortes pendentes e grandes desniveis formando socalcos aproveitados para a explotación vitícola. A rede fluvial secundarias está formada por numerosos ríos e regatos entre os que destacan: o Asma, Lameiro, Enviade e o Camporramiro.
O clima ten un marcado carácter húmido e continental e, pese á pantalla pluviométrica que supoñen os sistemas montañosos, as precipitacións superan os 1.200 mm./anuais. Os invernos son suaves e os veráns calorosos con tendencia á sequidade, oscilando as temperaturas entre os 19' 5 ºC da máxima e os 6' 3 ºC da mínima.
Nas serras, as condicións climáticas son máis extremas. En canto á vexetación abundan as especies autóctonas tales como castiñeiros e carballos e nas áreas máis elevadas, o mato.
Este medio natural, entre montes e ribeiras da acubillo a multitude de especies de fauna, como son: xabarís, lobos, raposos, corzos, coellos, lebres, perdices, aves insectívoras, paspallás, ratos, lagartixas, ourizos ou morcegos.
MAPA
XOAN ARCO DA VELLA
IGLESIA DE FREIRES
TABOADA
LUGO
Taboada
Historia
Hay muchos vestigios arqueológicos de época prehistórica e incluso restos de una vía romana.
La casa de Taboada tuvo bastante protagonismo en los aconteceres históricos de este ayuntamiento, como el señor don Lope de Taboada que fue Alférez Real de los Hidalgos de este Reino en tiempos de Carlos I, o don Francisco Gil y Lemos o fray Isidoro de Taboada.
A principios del siglo XIX los habitantes de estas tierras pusieron bastante resistencia a las invasiones napoleónicas.
Este ayuntamiento perteneció a dos jurisdicciones, la de Quinzán do Carballo a la que pertenecían Bouzoa y Mato y la de Taboada formada por Aldosende, Ansar, Bembibre, Campo, Carballo, Castelo, Couto, Frade, Gondulfe, Lage, Sobrecedo, Sobreda, Torre, Vilameñe y Vilela en la que ejercía señorío el conde de Maceda.
Vestigios arqueológicos
Sartegos aparecidos cerca de la iglesia de Campo; Lugar de Moure; Fincas do Castro; Lugar da Ermida; de Ouriz; Sitio de Montemiau; Pena do Sino; castro de San Lourenzo; Pena dos Mouros, cerca del castro de Friamonde; castro de Cumbraos; Fonte da Mama (Meixonfrío); As Medorras (Sabugueiras) Alto das Torres; castros de Moreda; castro da Laxa (Sobrecedo); Medela de Relás; castro de Cabalos; Castro de Vilela; castro de Xián; medorras en Carballós; Lugar de Val de Forca; castros de Caldemourelle; de San Roque y Cabueiro; vía romana.
Patrimonio
El patrimonio artístico de Taboada es muy rico y variado, en lo referente al arte sacro tiene unas iglesias románicas del siglo XII algunas muy bien conservadas y de gran interés como la de Bembibre que consta de nave y ábside semicircular en bóveda de cañón y cascarón, la portada principal tiene arquivoltas abocinadas sobre columnas acodilladas y decoración en zig-zag siguiendo el mismo esquema que la puerta sur cuyo tímpano tiene una inscripción del año 1181, en el interior posee un arco triunfal apuntado y un sepulcro del siglo XVII en el presbiterio.
La iglesia de Castelo consta de nave y ábside rectangular con ventana decorada, la puerta principal con arquivoltas sobre columnas y tímpano esculpido, en el mismo estilo se decoró la puerta sur con una ornamentación de casetones, al interior arco triunfal doble: el exterior semicircular y el interior apuntado.
La iglesia de Cerdeda conserva restos románicos del siglo XII en los canecillos y la de Couto en la puerta principal, que ostenta una arquivolta tórica sobre jambas, y en los canecillos del alero.
El templo de Moreda conserva restos románicos en las saeteras aunque también posee un escudo pétreo así como retablos y tallas populares de interés.
La iglesia de Piñeira también es de origen románico y monasterial tiene una nave rectangular y ábside de testero redondo, bóvedas de cañón y cuarto de esfera cubren ambas partes respectivamente y la decoración tanto interior como exterior es medieval aunque lo más destacado sea un baldaquino pétreo del siglo XV parecido al de Serantes, también conserva una cruz parroquial de plata de finales del s. XVIII y un cáliz de plata.
La de Taboada dos Freires es románica con algunos elementos mozárabes, en el tímpano tiene una inscripción de 1190, del resto de la portada principal de estilo románico también destaca la decoración con escena de Sansón y el león.
Finalmente el templo de Tomé conserva algunos restos románicos así como un curioso sillar en el frontis con una inscripción y en el interior dos lápidas sepulcrales con escudos.
Otras iglesias más posteriores son:
La de Esperante de estilo renacentista (siglo XVI) cuyo presbiterio tiene bóveda de crucería y las claves decoradas con escudetes con las armas de los dueños del Pazo de Vilar, otra piedra de armas de 1596 se ubica en el muro del Evangelio.
San Salvador de Insua consta de nave rectangular, sacristía y capilla mayor, en el arco triunfal tiene una piedra calada procedente de la antigua iglesia, los retablos y sus tallas son de los siglos XVII y XVIII.
El templo de San Xián de Insua ha sido reconstruido pero conserva una piedra de armas perteneciente a la Casa Grande de Perrelos.
La iglesia de Meixonfrío posee dos retablos de interés. El arte sacro se completa con la existencia de cruceiros (como el de Campos en Mato o el de Meixonfrío), petos de ánimas (como el de Mato) y varias capillas.
MAPA
XOAN ARCO DA VELLA
IGREXA DE SANTA MARÍA
VENTOSA
AGOLADA
PONTEVEDRA
Igrexa de Ventosa
Igrexa do século XIII. É dunha soa nave con sancristía pegada ao alzado norte da ábsida. A portada principal ten dúas arquivoltas e a lateral unha. Os tímpanos son lisos e os capiteis con decoración vexetal.
Os muros son de cadeirado granítico en fiadas horizontais e presentan canecillos sinxelos. A cuberta a dúas augas de tellado de tella e espadaña de dous vans.
No interior sobresaen o sepulcro do Abade Lope de Ventosa e as catro frontes dun baldaquino con representacións de paisaxes bíblicas.
Romanico da Agolada
Ventosa forma con Orrea e Ferreiroa o trevo románico da bisbarra de Agolada.
Ventosa
A igrexia de Ventosa foi contruida no seculo XIII, e conservase case intacta, destacando no seu interior un sepulcro curiosisimo e unico pola sua iconografia, do abade Lope de Ventosa. Tamen no interior da nave conservanse catro frontes completas dun precioso baldaquino, exemplo unico na comarca e un dos mais fermosos de Galicia.
Ferreiroa
A igrexia de Ferreiroa, igrexia parroquial de Agolada, data do ano 1030, nela destaca a alfaia da sua virxe sedente. Foi modificada en datas posteriores, polo que a sua fachada e canzorros son do seculo XIII, e o campanario do XVI.
Orrea
San Andres de Orrea, esta unido na sua orixe ao Mosteiro de monxas benedictinas, do cal hoxe queda a lembranza deste antergo cenobio bieito na igrexa romanica, hoxe parroquia de Orrea. Obra arquitectura dunha soa nave e abside semicircular dividida en cinco tramos.
A porta principal e de dobre arquivolta con capiteis de figuras xeometricas e timpano liso sobre mochetas de aresta. A portada lateral abrese ao muro norte, e antes comunicaba o templo co mosteiro, e semicircular e de dobre arquivolta e timpano liso. Na abside unha fiestra semicircular en aresta, e a beira do tellado ornamentacion xeometrica.
Berredo
A igrexa de Berredo e un monumento mais na xeografia do romanico, e evoca influencias benedictinas do mosteiro de Orrea, o que pertenceu Berredo.
Chama a atencion pola sua abside semicircular, coas columnas exteriores substituidas por contrafortes ou bandas lombardas, frecuentes nas igrexas catalanas; nesta parte conserva os canzorros e fiestra en arco, tapiada.
Borraxeiros
A igrexa de Borraxeiros, conserva da sua primitiva estructura romanica, do seculo XII, parte da fachada e os dous primeiros tramos da nave, ademais dalguns elementos ornamentais e anacos de columnas. A sua portada ten dous pares de columnas de dobre arquivota torica, similar as de Orrea e Ventosa. 0 sepulcro e estatua orante que se encontra no seu presbiterio pertencente a Antonio Salgado, primeiro conde de Borraxeiros, seculo XIII.
Ramil
A igrexa de Ramil ten claros vestixios prerromanicos e mesmo visigoticos na sua estructura.
Estes elementos proceden seguramente do templo primitivo, do que se advirten as suas ruinas preto do actual, que os incorporou ao ser erguidos nos primeiros anos do seculo XII; ainda que ten tamen elementos gotizantes como os capiteis interiores.
Polo demais a nave e de nave unica, abside cadrada, fiestras abucinadas, portada de arco sobre columnas cun sobrio arco triunfal con dobre arquivolta definen o conxunto desta tosca xoia romanica, obra de anonimos canteiros medievais
Algo de historia
O nome da Vila de Agolada poidera provir do latin "aqua lata" (terra brafienta), ou tamen da sua situacion xeografica o estar comunicada coas zonas colindantes a traves de moitas pontes que foron construidas na epoca romana, e das que se conservan vestixios en Vilariño sobre o rio Arnego; en Mourazos, Basadre, sobre o rio Ulla;valiosas testemuñas da enxeñeria viaria da Galicia dos séculos IX e X e da recuperacion desta comarca, que daquela volve a repoboarse, afastados xa os arabes
Dos tempos prehistoricos, que se remontan 0 3000-1800 a.c., conservanse importantes testemuñas correspondentes a Cultura Megalitica.
Os campos de tumulos extendense ao longo destas terras; todo esta sementado de mamoas nas que aparecen restos valiosos como o famoso "Tesouro de Agolada" atopado nunha mamoa do Campo do Xastre, na parroquia de Ferreiroa, e que na actualidade atopase exposto no Museo de Pontevedra e que esta formado por dous brazaletes e un torque de ouro; unha louza con grabados en zig-zag, en Coteimil; duas mazas de pedra pulida en Lamas (Trabancas).
Entre os campos de tumulos famosos atopanse os de Pereiro en Agra, Monte Luxilde en Artonho , Monte da Carballeira en Berredo, Campo da Mamoa en Brantega, e noutros lugares como Eidian, Esperante, Vidueiros, Ferreiroa, Gurgueiro,etc...
Destacamos tamen, pola sua relevancia historica, os moitos castros existentes neste municipio, dos que sinalaremos: o "Castro Marcelin",situado na parroquia de Merlin, vixia de cen horizontes, coas suas mamoas, as suas covas, os seus tesouros e a sua lenda da raiña Marcela.
A tradición dá que nel habitou unha raiña de nome Marcela ou Marcelina, que lle deu o nome o lugar, e que deixou agochado un fabuloso tesouro detras dunha porta de pedra e das consabidas trabes de ouro, prata, alcatran,etc. :o "Castro do Coto dos Mouros", en Trabancas; o "Castro de Vilela" en Borraxeiros; o "Castro de Buxel" en Artoño; o "Castro de Brocos", etc.
A Idade de Bronce pertence unha machada con duas argolas de bronce atopadas no Monte Farelo, en Trabancas.
Durante a Idade Media a Historia decorre parella a do Condado de Deza. A partir do seculo VI a historia do concello estivo ligada ao da zona de Deza,comarca xa configurada polos mesmos concellos que hoxe forman a Comarca de Deza.
Neste seculo formouse o Condado do mesmo nome que a rexion , coma unha das divisions da diocese de Lugo
MAPA
XOAN ARCO DA VELLA
