CRUCEIRO DO CULEBRÓN - LANTAÑO - PORTAS

 CRUCEIRO DO CULEBRÓN

LANTAÑO

PORTAS

Cruceiro do Culebrón
      O cruceiro do Culebrón, o máis grande de todo o concello, data posiblemente da misma época que a Igrexa de San Pedro Mártir.

     Sobre unha plataforma escalonada, destaca pola sua gran beleza e a figura dunha serpe ou lagarto cunha gran cabeza no varal, representando o diaño no Pecado Orixinal, o que da lugar ao seu nome.

     No outro lado do varal, as figuras de Adán e Eva espidas.

     A cruz é de sección cilíndrica e simila as polas dunha árbore, sobre un capitel rícamente ornamentado. No anverso podemos ver a figura de Cristo crucificado e San Francisco recollendo a sangue.

     No reverso, a figura da Virxe do Socorro co neno espido, coroada por dous ánxeles, e pisando ao demonio.

     Nas festas en honor de San Pedro Mártir, engalánase cunha coroa de millo para pedir por unha boa colleita.

Lantaño
     San Pedro de Lantaño é unha parroquia que se localiza no concello de Portas. 

     Segundo o padrón municipal de 2014 tiña 699 habitantes (337 homes e 362 mulleres), distribuídos en 10 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 729 habitantes.

Lugares de Lantaño
     A Aldea Nova, Almirante, Baceiro, As Cachadas, Cachal, Casal, Fontenla, Paredes, A Pedreira, Rial, San Bieito, Torre

Comarca de Caldas
       A comarca de Caldas é unha comarca galega situada na provincia de Pontevedra e a súa capital é Caldas de Reis. 

     Pertencen a ela os concellos de Caldas de Reis, Catoira, Cuntis, Moraña, Pontecesures, Portas e Valga.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA 

CIBRISQUEIROS - POMBEIRO - PANTÓN

 CIBRISQUEIROS

POMBEIRO

PANTÓN

 Cibrisqueiros
     Cibrisqueiros é un lugar da parroquia de Pombeiro no concello lucense de Pantón na comarca de Terra de Lemos.

Pombeiro
     San Vicente de Pombeiro é unha parroquia do concello de Pantón na comarca de Terra de Lemos, na provincia de Lugo.

     Pertence á diocese de Lugo e ó arciprestado de Ferreira de Pantón.

     No ano 2007 tiña 186 habitantes, deles 91 eran homes e 95 eran mulleres, o que supón unha diminución de 11 habitantes en relación ao ano anterior, 2006.

Historia
     En 1891 creouse a parroquia eclesiástica de Santa María do Regueiro cos seguintes lugares de Pombeiro: A Pena, A Torre, Bazal, Cascaxide, O Moredo, O Rigueiro, O Torrón e Vilamirón.

Xeografía
     Limita ao norte coas parroquias pantonesas de Atán, Següín e San Fiz de Cangas; ao leste coas de Cangas e Frontón; ao sur coas de Nogueira de Ramuín de Santo Estevo de Ribas de Sil e Moura, e ao oeste coa dos Peares (A Peroxa), Oleiros e A Cova polo oeste.

     Parte da parroquia de Pombeiro atópase dentro do LIC "Canón do Sil", 4,6 km² das ribeiras de Pombeiro están protexidas.

Patrimonio
    Mosteiro de San Vicenzo de Pombeiro, da que se conserva o templo. Nel destacan as súas pinturas murais.

Comarca de Terra de Lemos
      Terra de Lemos é unha comarca galega situada ó sur da provincia de Lugo cuxa capital é Monforte de Lemos, que tamén é o concello máis poboado da comarca. 

     A maioría da superficie (toda agás o concello de Bóveda) forma parte da Ribeira Sacra, da que Monforte tamén é a súa capital.

     Pertencen á comarca de Terra de Lemos os seguintes concellos: Bóveda, Monforte de Lemos, Pantón, A Pobra do Brollón, O Saviñao e Sober.

     A comarca linda ó norte coa comarca de Sarria, ó oeste coa comarca de Chantada, ó leste coa comarca de Quiroga e, ó sur coas comarcas ourensás de Ourense e Terra de Caldelas.

MAPA 

 

XOAN ARCO DA VELLA

PETO - ESMOLEIRO DE SAN CAETANO - CAPELA DE SAN CAETANO - ALBA

 PETO - ESMOLEIRO DE SAN CAETANO

CAPELA DE SAN CAETANO

ALBA

 
    Os petos de ánimas, os cruceiros e os hórreos son os tres referentes do que poderiamos chamar os monumentos de arte menor da arquitectura rural de Galicia.

     Para a arte maior deixamos as igrexas, muiños, pazos e outras construcións de carácter civil ou militar como torreóns, murallas, etc.

     Polos montes e vales do sur de Galicia e do norte de Portugal, topámosnos/topámonos con frecuencia con estas encantadoras expresións da arte rural.

     Hoxe adicámoslle a nosa atención aos petos de ánimas e pequenos monumentos piadosos que ao longo dos séculos, sobre todo a partir do XVII han ir xurdindo en pobos e aldeas.

     Os petos de ánimas son esas pequenas capeliñas que se atopan polo xeral nos camiños e encrucilladas para honrar ás ánimas que esperan a súa liberación no purgatorio en cuxa hucha ou peto depositan os fieis as súas esmolas para financiar as misas que axuden a levalos ao ceo onde, xa na gloria, intercederán polos seus benefactores.

     Estes sinxelos monumentos obra dos canteiros locais, adoitan estar decorados cunha representación das pobres ánimas mergulladas en linguas de lume e en actitude suplicante, cara o seu intercesor que adoita ser un santo, San Antonio, por exemplo, un bispo ou a Virxe do Carmen, entre outros.

     Tamén se atopan, sobre todo en Portugal, construcións deste tipo, pero non adicadas ás ánimas do purgatorio senón a unha devoción en particular, sendo bastantes frecuentes as relacionadas con Cristo cruficado.

     En Fornelos, que significa hornacina en galego, teñen unha dedicada a San Lorenzo.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

PETO DO CARMEN - FONTENLA - BAIÓN - VILANOVA

 PETO DO CARMEN

FONTENLA

BAIÓN

VILANOVA

  Peto de ánimas
   Chámanse petos de ánimas a unha das manifestacións materiais do culto aos mortos e son, xeneralmente, sinxelos monumentos de piedade popular asociados á idea do purgatorio.

    En Galicia é frecuente atopalos en camiños, encrucilladas, atrios de igrexas, etc.

     Os historiadores e etnógrafos sitúan a súa aparición a partir da Contrarreforma, datándose os máis antigos no século XVII, aínda que non sería ata o século XVIII cando se constrúan con máis profusión.

     A súa finalidade é a de ofrecer esmolas de todo tipo ás ánimas do Purgatorio, sendo o seu castigo temporal e podendo así alcanzar o Ceo.

    En compensación, unha vez liberadas intercederán por quenes realizaron as ofrendas.

     As esmolas non eran de carácter estrictamente monetarias, tamén podía tratarse de produtos agrícolas.

     Os petos de ánimas adoitan estar construídos en pedra cunha cruz no alto, polo xeral con imaxes das ánimas no lume do purgatorio e unha figura que as vela (santo, rei ou bispo).

     Na parte frontal aparece un peto para depositar a esmola e protexido cunha reixa ou un cristal.

Algúns levan lendas do tipo:
     Un alma tes e non máis, si a pérdes que farás...  

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

CAPELA DE SAN ANTONIO - PUXEDO - SAN PAIO DE ARAÚXO - LOBIOS

 CAPELA DE SAN ANTONIO

SAN PAIO DE ARAÚXO

PUXEDO

LOBIOS

 San Paio de Araúxo
     San Paio de Araúxo é unha parroquia do concello de Lobios, na comarca da Baixa Limia, provincia de Ourense.

     No ano 2007 tiña 267 habitantes, dos cales 136 eran homes e 131 mulleres.

Lugares de San Paio de Araúxo
     Bouzas, Briñidelo, Esperanzo, Guende, Prancibe, O Puxedo, O Reguengo, San Paio

O Puxedo
     O Puxedo é un lugar da parroquia de San Paio de Araúxo no concello ourensán de Lobios na comarca da Baixa Limia.

     Tiña 40 habitantes no ano 2012 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 22 eran homes e 18 mulleres.

Patrimonio
     O Puxedo ten un conxunto monumental formado por:
    Capela de San Antonio, de estilo neoclásico cun retablo con elementos propios do barroco rural.
    Peto de ánimas, concibido como un arco de triunfo adoelado atópase no centro da praza, nun cruzamento de catro camiños. É o exemplar de maiores dimensións que se conserva na provincia de Ourense.
    Palco de música, construído a comezos do século XX e onde actuaban as bandas de música.
    Arredor da praza, presidida por un carballo centenario aparecen numerosos cruceiros dispostos de xeito circular.

      Esta área, lugar de xuntanza veciñal, constituíu un importante centro de culto dende que a comezos do século XVIII se trouxo a figura de Santo Antonio dende Lisboa tirada por un carro de bois e se situou na capela. O 13 de xuño celébrase unha romaría.

      Na parte alta do Puxedo atópanse os antigos currais (curros da res) onde se acollía pola noite o gando, principalmente ovellas e cabras, que pacían no monte comunal. Trátase dun conxunto de construcións dispostas unhas a continuación das outras de reducida dimensión construídas en pedra e cubertas antigamente con teitos de colmo.

      Ata os anos sesenta había un forno comunitario que se vendeu para poder mercar pólvora para a construción da estrada ata o lugar. Cincuenta anos despois, a Asociación de Veciños adquiriu e rehabilitou un antigo curral e instalou no seu interior un forno doado por un veciño da aldea.

       O Puxedo ten un total de vinte e oito hórreos,chamados canastros na comarca, a maioría construídos en pedra granítica. Os máis antigos, como o hórreo da Laxeira, datan de comezos do século XIX. O maior conxunto de hórreos está na Eira da Cruz.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA