BARCOS MOLICEIROS
AVEIRO
Os barcos moliceiros de Aveiro
A Venecia portuguesa, Aveiro, unha cidade de 75.000 habitantes situada 75 quilómetros ao sur do Porto, recibe este apelativo debido ás canles que a atravesan e aos rechamantes barcos que os navegan, os moliceiros, embarcacións turísticas similares ás góndolas venecianas, e que xunto aos doces de ovos moles, a Universidade e as casas raiadas de cores de Costa Nova, son un dos símbolos da urbe.
Os moliceiros son os máis coñecidos dos catro tipos de embarcacións da ría de Aveiro, que aínda que comparten unha serie de características comúns como o pouco calado para evitar as plantas do fondo da ría, os extremos de proa e popa levantados e a cuberta de proa, poden dividirse en función do uso para o que eran construídas: a saleira para o traballo nas salinas; as bateiras murtoseiras para a pesca fluvial; a bateira mercantel para o transporte da pesca; e por último, o barco moliceiro.
Os moliceiros eran construídos ata o século pasado para a recollida e o transporte do moliço, unha planta acuática do fondo da ría, que se deixaba secar ao sol para logo utilizala como abono para converter os terreos areosos e improductivos das beiras da ría en excelentes terras agrícolas.
A desaparición do moliço debido á degradación dos fondos da ría xerada polas verteduras contaminantes da industria, e a súa progresiva substitución por abonos químicos levaron á desaparición do barco moliceiro como embarcación de traballo e á súa posterior recuperación durante o século pasado para fins turísticos.
Os quince metros de eslora dos barcos moliceiros seguen un deseño de proa e popa moi altas, e costados moi baixos no centro da embarcación que facilitaban a carga do moliço.
A súa manga rolda os dous metros e medio e o seu puntal un metro, dando un desprazamento de ao redor de cinco toneladas. O seu fondo plano dálles unha gran estabilidade, e o seu pouco calado permítelles moverse libremente nas canles menos profundas ou en lugares nos que os bancos de area impiden a navegación de embarcacións con quilla.
O máis rechamante dos moliceiros son as súas proas e popas decoradas en cores básicas (azul, amarelo, verde, vermello, negro ou branco), con ilustracións que reflicten situacións do día a día, de contido relixioso, profesional, ou erótico festivas, sempre desde un punto humorístico, acompañadas dun breve texto, e únicas para cada embarcación.
O temón, de grandes proporcións, é de cor negro, e leva pintada no seu parte superior a insignia do construtor.
O castelo de proa garda un espazo pechado que serve de camarote para os tripulantes e de almacén de mentementos e da vela da embarcación, así como unha zona sobre o fondo cun lume para preparar a comida
O castelo de popa, utilizado para gardar o barril de auga para os tripulantes, as forxadas e as tamancas, péchase cunha tapa móbil que serve tamén de asento.
A construción destes barcos circunscríbese aos talleres tradicionais das poboacións de *Ílhavo, Murtosa e Aveiro, nunha arte transmitida de pais a fillos durante xeracións.
Construídos en madeira de piñeiro, árbore abundante en gran parte da rexión de Aveiro, necesítanse dúas persoas e vinte e cinco días de media para completalos.
A vida útil destas embarcacións estímase entre os sete e os doce anos. Os talleres en donde se construen atópanse habitualmente lonxe da beira, e os moliceiros son trasladados pofusamente ornamentados ata a mesma o día da sua botadura, que sempre se produce en sábado.
A tripulación sempre está composta por dúas persoas, denominados patrón e mozo. Aínda que hoxe en día contan con motores, tradicionalmente existían tres medios de propulsión dos moliceiros: a vela, a vara ou a sirga.
Navegando pola ría, o barco utiliza unha vela de forma trapezoidal, feita de lona, cunha superficie aproximada de vinte e catro metros cadrados, soportada por un pau de oito metros de alto. Dentro das canles ou a falta de vento, utilízase unha vara de piñeiro de catro a seis metros de longo que se enclava no fondo e empúxase a man.
A sirga é un cabo que, nas canles máis estreitas, xunto ás marxes, ou navegando contra corrente, átase á embarcación mentres un dos tripulantes tira do outro extremo a pé.
Na actualidade o uso dos barcos moliceiros está case restrinxido á súa vertente turística. Nun paseo duns corenta e cinco minutos cun prezo por persoa de seis euros, estas embarcacións saen dos peiraos da Canle Central e percorren este e os outros tres canles urbanas de Aveiro, a Canle dá Pirâmide, a Canle do Collo e a Canle de São Roque, podendo apreciar os edificios históricos do centro da cidade, as salinas, os almacéns de peixe, e chegando pola Canle do Collo ata o Longo dá Fonte Nova, onde se atopa a fábrica de cerámica Campos, hoxe restaurada para aloxar a Cámara, o Instituto de Emprego e o Centro de Congresos de Aveiro.
A última fin de semana de xullo celébrase a tradicional Grande Regata dos Moliceiros da Ría de Aveiro. Os barcos parten de Torreira ás dúas e media da tarde do sábado para chegar á meta situada no centro de Aveiro aproximadamente ás cinco da tarde.
O sábado complétase con outras actividades como os bautismos de vela ou un encontro de embarcacións clásicas, mentres o domingo celébranse pola mañá o Concurso de Pinturas de Proa e o desfile de moliceiros “a vara” no Longo dá Fonte Nova, e pola tarde, a regata de exhibición.
MAPA
Autor: Juan A Oliveira
Fuente: Web vadebarcos.net
XOAN ARCO DA VELLA
