ACEREDO O DESCUBERTO
ACEREDO
LOBIOS
Aceredo, o pobo galego que causou unha revolta: sepultado, volve asomar
A construción do encoro de Lindoso (Portugal), en 1992, tragou varias aldeas, no medio dunha revolta, dunha forte oposición veciñal.
Aceredo, o pobo galego que causou unha revolta:
A provincia de Ourense conta cun tesouro mergullado, Aceredo, un antigo pobo situado no municipio de Lobios que na década dos noventa quedou sepultado baixo as augas e que cada ano volve emerxer.
A provincia de Ourense conta cun tesouro mergullado, o de Aceredo, un antigo pobo situado no municipio de Lobios que na década dos noventa quedou sepulto baixo as augas e que cada ano volve emerxer, ante a fascinación de aldeáns e visitantes.
Contaba Platón nos seus famosos Diálogos de Timeo e Critias que miles de anos atrás existira unha extensa illa no medio do océano, chamada Atlántida, a cal se afundiu definitivamente. E dicía que, a pesar de non ser nunca localizada, si fora obxecto de innumerables investigacións.
Pois ben, en Galicia hai outra, pero esta, moi de cando en vez, asoma.
Como en tantos outros lugares, a construción dun encoro, o de Lindoso (Portugal), en 1992, tragou varias aldeas, no medio dunha revolta, dunha forte oposición veciñal.
Así, ademais de Aceredo, quedaron engulidos nesta zona galega outros catro pobos: A Reloeira, Buscalque, O Bao e Lantemil.
O convenio internacional, subscrito en 1968 por Franco e Salazar e que procedía xa dos anos vinte para o aproveitamento dos ríos fronteirizos, supuxo o fin para estes núcleos.
Estes anos, coincidindo co baixo caudal, é posible ver parte das casas de Aceredo, que seguen como outrora, aínda que na auga.
Preto, da antiga fonte do pobo e os restos dalgunha rúa que deu vida a un lugar que chegou a ter 70 casas e uns 120 veciños, e todo iso, hoxe, no medio dunha paisaxe case fantasmal.
Cumpridas tres décadas, os habitantes lembran á perfección esa xornada na que se viron obrigados a deixar toda a súa vida atrás: casas, hórreos, hortas, así como o camposanto.
A Igrexa salvouse. E tamén foron desenterrados os corpos dos defuntos. Agora, algunhas familias viven nos pobos próximos, á beira da estrada N-540, mentres que outras optaron por irse.
Francisco Vilalonga, oriúndo de Cataluña e veciño da antiga aldea de Aceredo, foi un dos veciños que no seu día colleu a sua cámara e comezou a gravar, sabedor de que o lugar ía ser engulido.
Na súa memoria quedará para sempre ese 8 de xaneiro de 1992, cando a hidroeléctrica portuguesa EDP pechou as súas comportas e o río, que levaba bastante auga polas choivas, empezou a asolagalo todo.
Coñecedor da situación, nos últimos anos, outros veciños da zona e el mesmo comezaron a historiar todo o proceso, o dunha paisaxe que xa non existe e que quedou afogado para sempre.
A pesar de que a maioría, naquel entón, xa saíra das súas casas, en Buscalque a auga chegou a coller por sorpresa a varios veciños e "houbo xente que se viu incapacitada para saír" ata o punto de que o Goberno Civil tivo que intervir para que os veciños puidesen abandonar as súas casas.
Ocorreu que algúns se habían atrincheirado, segundo explica Vilalonga, ben porque non se crían que a auga fose finalmente a chegar ou ben porque se resistían a deixar atrás a herdanza dos seus antepasados.
O inevitable chegou: "sacaron de noite as cousas como puideron, marcháronse, foi un ir e vir de coches", abunda Vilalonga.
Aínda a día de hoxe, este veciño cre que o diñeiro non compensou a perda dunhas raíces que aínda deixan no seu caso recordos "dolorosos".
"Viñan de noite polas casas, ameazábannos para que vendésemos. Os maiores, que tiñan medo, venderon. Pero outros non quixemos", relata Margarita de Brito, unha das veciñas de Buscalque que se resistiu a vender.
De feito, tempo despois souberon que as persoas que negociaron con eles non eran máis que uns intermediarios da empresa portuguesa e que trataron de facer negocio.
A construción provocou soadas protestas, que estiveron principalmente protagonizadas polas mulleres. Houbo cargas policiais e concentracións e tamén fixeron folga de fame "durante dez días".
Mobilizáronse os antidisturbios.
"Fomos todos os pobos para facer forza para que non levantasen as actas. Pero sacaron as porras e algúns veciños resultaron feridos", continúa de Brito.
Sexa como fora, os veciños tiveron que abandonar definitivamente os seus fogares.
"Ao final veu a auga, o primeiro día un pouco, o segundo un pouco máis e, ao terceiro día, subiu e non baixou máis", relata esta muller.
Iso si, polas vendas levaron indemnizacións coas que puideron iniciar unha nova vida, algúns en pobos próximos e outros noutras localidades.
A historia, que é parte da memoria desta zona, chegou ao formato audiovisual.
O documental titulado Os días afogados, de César Souto e Luís Avilés (2015), narra o afundimento, a partir de gravacións caseiras. Un traballo que quedará para sempre na memoria dos habitantes.
O documental, que percorreu festivais internacionais, conseguiu o premio Mestre Mateo.
MAPA
Texto: EFE (LORENA RODRÍGUEZ DE LA TORRE)
Lobios (Ourense)
Fuente: El Mundo
XOAN ARCO DA VELLA
