Caritel Santa María de Caritel é unha parroquia que se localiza no concello pontevedrés de Ponte Caldelas.
Segundo o Instituto Nacional de Estadística en 2017 tiña 237 habitantes (131 mulleres e 106 homes), distribuídos en 4 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 385 habitantes.
Caritel pertenceu ao arciprestado do Morrazo ao longo de toda a súa historia parroquial ata finais do século XIX; situado a máis de 15 quilómetros en liña recta da península do Morrazo, tratábase da parroquia máis oriental e extrema do dito arciprestado.
Patrimonio A igrexa parroquial é de estilo neogótico, deseñada por Álvaro Reyero e mais polo arquitecto diocesano Miguel Hernández.
Ten planta basilical, cunha soa nave cuberta con bóveda de crucería de catro tramos separados por arcos faxóns.
Ao longo da nave ten vidreiras policromadas nos dous lados.
Anteriormente no campo da festa estaba a capela da Inmaculada Concepción, construción barroca do século XVIII substituída polo actual templo. A carón da igrexa hai un cruceiro.
Na parroquia hai catro petos de ánimas ou esmoleiros: O peto de ánimas da Estrada é de tipo pechado, con caixón de esmolas, coroado cunha pequena cruz. O retablo é de madeira policromada, coa Virxe do Carme co neno sobre unha gran nube. Aos lados dous anxos axudan a dúas ánimas a saír das lapas. Na parte de abaixo hai a figura dun bispo, acompañada dunha ánima-muller á esquerda e dun home barbudo á dereita.
O peto da Virxe de Fátima está nunha vivenda a carón do anterior. É unha táboa de nove azulexos policromados coa Virxe de Fátima e tres pastorciños, co peto cunha porta de ferro máis abaixo.
O peto de ánimas das Almiñas do Río está no camiño de Fraga a Ponte Caldelas, preto do río Lapea na súa desembocadura no Verdugo. É de tipo pechado, coroado por unha cruz e cun pousadoiro cunha caveira con dúas tibias. O fornelo está enreixado, e debaixo del hai o cano dunha fonte. O panel é de madeira policromada, con Santo Antón co neno Xesús nos brazos. Hai cinco ánimas. Inclúe o texto A DEVOCIÓN DE MANUEL CABIRTA CONCHA.
O peto da Breixiña está encaixado a un muro no camiño vello a Forzáns. É de tipo pechado, cunha cruz sobre a meseta. Ten unha porta metálica con cristal. O panel é de madeira policromada cunha Virxe nas nubes. Hai cinco ánimas: no medio un cura con bonete; na ringleira superior, a ánima dunha monxa e a dun frade, e na inferior un home barbudo á dereita e unha muller á esquerda. Inclúe a inscrición BENITO BOULLOSA.
A fonte das Raíces foi reconstruída en outono de 1997, con cartos de Manuel Cordo Boullosa.
Lugares de Caritel A Pousa, Caritel, Fraga, O Coto, O Portasouto
Parroquias de Ponte Caldelas Anceu (Santo André), Caritel (Santa María), Castro Barbudo (Santa María), Forzáns (San Fiz), A Insua (Santa Mariña), Ponte Caldelas (Santa Eulalia), Taboadelo (Santiago), Tourón (Santa María), Xustáns (San Martiño)
Seixido San Bartolomeu de Seixido é unha das parroquias do concello da Lama.
Segundo o padrón municipal de 2011 tiña 347 habitantes (182 mulleres e 165 homes), distribuídos en 9 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 374 habitantes.
Lugares de Seixido Cabalar, O Campo, Carreiro, Casavella, Cendón, A Fentosa, A Gaiola, Pumar, O Seixido
A Lama A Lama é un concello da provincia de Pontevedra, pertencente á comarca de Pontevedra.
Segundo o IGE en 2016 tiña 2587 habitantes. Padrón municipal de 2003: 2957 habitantes. O seu xentilicio é lamense.
Xeografía O concello, de 117,76 km², está situado na serra do Suído, no leste da provincia de Pontevedra, a uns 25 km da capital provincial. Limita ao norte con Beariz (provincia de Ourense), Forcarei e Cerdedo-Cotobade, ao sur con Fornelos de Montes, ao leste con Avión e con Beariz (ambos os dous na provincia de Ourense) e ao oeste con Ponte Caldelas e con Cerdedo-Cotobade.
Comunicacións A principal vía de comunicación é a PO-255 (que comunica con Ponte Caldelas e que permite chegar a Pontevedra e a PO-235 que une o concello con Carballedo, capital do municipio de Cerdedo-Cotobade.
Demografía A pirámide poboacional é a dun concello rural galego. É dicir, a poboación é avellentada. Pero recentes campañas municipais para atraer residentes ao termo municipal, conseguiron manter o censo.
De todas as maneiras, segue sendo inferior ao censo de 1995 (cando vivían 3.517 veciños).
A poboación do municipio está bastante diseminada nas 10 parroquias do concello. Mais a parroquia capital é con notoriedade, a máis poboada.
Historia Consérvanse restos arqueolóxicos das culturas megalíticas, como as mámoas de Portela da Cruz, O Seixo, O Suído, e Antas. Da idade de bronce atopouse na Lama unha espada de tipo argárico de hai 3500 anos, e en Verducido e no castro de Gaxate varias hachas de bronce.
Desta idade son os gravados rupestres en Chan do Campo, Outeiro Seixiño, Val do Gato, e Laxa das Puzas (Verducido). Hai tres castros identificados: o monte do Castro en Gaxate, o monte do Castro na Lama, e o castro de Xende.
Na época medieval a zona norte foi colonizada polos monxes do mosteiro da Armenteira a partir do século XV, e o resto pertencía aos señores de Soutomaior, que contaban cunha fortaleza en Fornelos.
Nos séculos XVII e XVIII aumentou a poboación e a gandería pola introdución do millo, e a pataca procedentes de América. Coas mudanzas que implicaron na agricultura, comezou a desaparecer a emigración a Castela dos temporeiros para a sega do trigo en verán, e aumenta a construción de camiños, igrexas, pazos e pontes. Desta época son as pontes de Verducido sobre o río Parada, a do antigo camiño de Ribadavia a Pontevedra e o de Liñares.
A emigración a América dos séculos XIX e XX fixo posible a compra das terras aos nobres e a construción de edificacións educativas e centros de beneficencia.
En 1998 inaugurouse o centro penitenciario da Lama.
Turismo A Lama conta coa ruta homologada de sendeirismo PR-G 135 "Roteiro da Escuadra". É unha ruta sendeirista lineal de 7 km, entre o Peso (A Escuadra) e a área recreativa de Santa Mariña, na Serra do Cando. Na Serra do Suído atópanse os singulares chozos.
Parroquias da Lama Antas (Santiago), A Barcia do Seixo (Santa Ana), Covelo (San Sebastián), Escuadra (San Lourenzo), Gaxate (San Pedro), A Lama (San Salvador), Seixido (San Bartolomeu), Verducido (San Martiño), Xende (San Paulo), Xesta (San Bartolomeu)
A historia que vos imos a contar non fala de ningunha santidade, senón máis ben todo o contrario, un demo.
Referímonos á cama de Aldán, situada en Cangas e cuxo trasfondo deixaravos impactados.
Onde se atopa a chamada Cama do Demo, tamén coñecida como "Cama do Demo ou Cama do Xudeu"
Teremos que viaxar ata o municipio de Cangas, situado en Pontevedra. Xunto ao cruzamento coa rúa do Bispo Cerviño, e na estrada Bueu-Aldán, atoparemos o mencionado emprazamento.
Non ten perdida, pois preto do mesmo veremos a Igrexa de Aldán, que tamén dá nome á tumba.
A historia da Cama de Aldán relata que un demo durmía nela, usándoa como leito non só para dar unha cabez, inclusive a estas criaturas do averno encántalles durmir, pero tamén para deitarse cada noite cunha muller diferente, procreando así estas a un fillo demoníaco.
É máis, a lenda fala de que cada sábado tiña lugar o acto.
Como chegar A gran roca onde está excavado o sepulcro está sobre a estrada Bueu-Aldán, no cruzamento con cálea Bispo Cerviño. A poucos metros está a igrexa de Aldán e o centro de saúde. Para subir ao alto da roca, hai un acceso pola parte posterior, xunto ao palomar.
Domus Municipalis Dentro dos muros da antiga ciudadela de Braganza atópase un dos edificios medievais de uso civil máis pecualiares do mundo: a chamada Domus Municipalis, antiga Cámara Municipal da cidade, construída sobre unha cisterna romana.
A cidade portuguesa de Braganza ten as súas orixes na antiga Brigantia, que tamén foi coñecida como Juliobriga (homenaxe do emperador Augusto ao seu antecesor Xullo César).
Está situada no alto do outeiro de Nossa Senhora do Sardãou, no corazón da rexión de Tras Móntesvos (norte de Portugal) e o seu ciudadela é un dos núcleos amurallados máis armoniosos e mellor conservados de Portugal.
Esta urbanización débese, posiblemente, á reconstrución da cidade executada no ano 1130 por don Fernãou Mendes, cabeza dun dos cinco linajes máis importantes da idade media portuguesa, tras un período de saqueo e destrución durante a Reconquista.
Mendes, que ademais era cuñado de don Afonso Henriques, primeiro rei de Portugal, había permutado os terreos de Braganza cos monxes do monasterio benedictino de Castro de Avelàs.
Trala súa morte, e sen unha descendencia que consolidase o mayorazgo, Bragança entrou noutra fase de inestabilidade. Foi entón cando Sancho I concedeu en 1187 os seus primeiros fueros á cidade co fin de consolidar a liña fronteriza con Galicia incentivando a repoblación. A esa época corresponde tamén o castelo, para defensa de toda a comarca.
Nese contexto foral da cidade xorde a figura do edificio hoxe coñecido en latín como Domus Municipalis, en torno ao cal desenvolveuse unha polémica que discute non só o seu carácter de cámara municipal senón tamén a súa cronoloxía ou a súa adscripción estilística. Crese que en orixe puido haber neste espazo unha antiga cisterna romana que, co transcorrer do tempo, acabou sendo utilizado como Senado.
Para iso engadíuselle a este espazo un segundo corpo superior para que servise de acubillo ás reunións públicas. O mito decimonónico dos municipalismos conferiulle a súa actual designación en latín, nome estraño aos usos da Idade Media, cando se utilizaba o término de Paço do Concelho para nomear a este tipo de edificios.
Época de construción Máis discutida é a súa cronoloxía. Por unha banda están os defensores da súa construción facía finais do século XIII e principios do século XIV, alegando a propia historia da cidade, que descartaría datas anteriores ao século XIII.
Tamén estilísticamente téñense en conta outros aspectos, como as características dalgúns elementos decorativos usados na súa fábrica, como os modillones de rolo ou as puntas de diamante. Xa os defensores dunha construción temprana aluden a un posible escudo do rei Sancho I esculpido nun dos modillones do interior.
Este monarca adoptou por primeira vez os cinco brasóns azuis sobre campo de prata dispostos en cruz. Con todo, atendendo a este escudo concreto, para os expertos non se pode pasar por alto un elemento que adianta a súa construción ao reinado de Manuel I no século XV, pois é neste momento cando se rodea o escudo cunha bordadura rectangular terminada en cuña tal e como sucede no Domus Municipalis.
Polémicas cronolóxicas separadamente, o certo é que tanto o edifico como as súas contornas sufriron unha ampla restauración a principios do século XX. A zona alta da cidade de Braganza mantiña ata entón o seu trazado de burgo medieval, composto por rúas estreitas e tortuosas.
Unha profunda intervención urbanística en torno á antiga igrexa de Santa María e da Domus Municipalis nos anos 30 liberou o conxunto de edificaciones adxacentes, permitindo que hoxe gocemos unha vista diáfana do mesmo, aínda que totalmente distorsionada do que debeu de ser no medievo, cando A Domus Municipalis mergullábase tímidamente no abigarrado caserío.
Estrutura A Domus Municipalis se estrutura en dous espazos distintos que se superponen nunha planta con forma de pentágono. O piso inferior é a antiga cisterna que fixo que durante moito tempo ao edificio tamén se lle coñecese como Casa do Auga.
O depósito ten forma rectangular, cuberto por unha bóveda de canón apoiada sobre tres arcos torales ligeramente abatidos. Parte do seu chan é de plano inclinado para recoller non só as augas provenientes dun pequeno manantial que nace dunha das súas esquinas senón tamén para recoller a auga de choiva dos seus tellados.
O piso superior construír con posterioridad, adaptándose ao espazo e habilitándose como lugar de reunión do Senado municipal. Un banco corrido de granito articula a estancia, que está coroada por unha cornisa suxeita por 53 canecillos figurados, un dos cales é o anteriormente referido dos escudos.
Unha serie de arcadas de medio punto serven de vans que iluminan o interior. O abandono da súa función pública no século XVII fixo que este espazo acabase sendo reconvertido en vivenda particular, dividido en dúas estancias.
Desta guisa e completamente abandonado atopáronllo os encargados de restaurar a Domus Municipalis a comezos do século pasado, cando se propuxeron devolverlle a súa imaxe orixinal.
Como chegar Braganza atópase a pouco máis de 200 quilómetros de Oporto, desde onde se chega directamente pola autovía A4. Desde Lisboa o traxecto total é de 490 quilómetros, circulando polas vías A1, IP6, A23 e A4, respectivamente, a través de Torres Novas, Abrantes, Garda e Macedo de Cavaleiros.
Xa desde España, pódese chegar desde Vigo, cidade da que lle separan 236 quilómetros circulando pola A-52 ata Poboa de Sanabria primeiro e logo pola E622 ata Braganza. Polo leste, o acceso xa sexa desde Madrid, Valladolid ou Salamanca, é atravesando a fronteira por Alcañices, onde se toma a IP4 ata chegar ao destino.
